سیب طلایی
روزی از روزها شاه به هوس افتاد که مجلس شادی بر پا کند. او افراد خود را به همه طرف فرستاد تا جار بزنند و به مردم بگویند که:
- آی مردم! هر کس بتواند در حضور شاه یک دروغ دور از عقل بگوید، شاه یک سیب طلایی به او پاداش می‌دهد!
21 December 2022
پانزده قصه - ۷
سیب طلایی
روزی از روزها شاه به هوس افتاد که مجلس شادی بر پا کند. او افراد خود را به همه طرف فرستاد تا جار بزنند و به مردم بگویند که:
- آی مردم! هر کس بتواند در حضور شاه یک دروغ دور از عقل بگوید، شاه یک سیب طلایی به او پاداش می‌دهد!
15 December 2022
معرفی تازه‌ای بر کتاب وحدت نافرجام
پژوهشی ناب و منصفانه
وحدت نافرجام: کشمکش‌های حزب تودۀ ایران و فرقۀ دموکرات آذربایجان (۱۳۲۴-۱۳۷۲)
شیوا فرهمند راد، انتشارات جهان کتاب
۵۹۸ صفحه، ۲۴۰۰۰۰ تومان
(به نقل از مجلهٔ «نگاه نو» شماره ۱۳۵)
کتاب وحدت نافرجام: کشمکش‌های حزب تودۀ ایران و فرقۀ دموکرات آذربایجان (۱۳۲۴-۱۳۷۲)، نوشتۀ شیوا فرهمند راد که انتشارات جهان کتاب به‌تازگی آن را منتشر کرده، از جنبه‌های بسیار، کتاب یگانه و درخور اعتنایی است که در آینده، مرجع اصلی موضوع تاریخی‌ای خواهد شد که به آن پرداخته است.
01 December 2022
بدرود شاعر ارک و دریاچه و سهند و سبلان
او یکی از نخستین شاعرانی بود که در نوجوانیم کلام شاعرانه‌اش بر دلم نشست. و بعد چنان شد که او پدربزرگ دخترم بود...
آخرین دفتر شعر او، «خوشا یک ادراک»، شامل شعرهای فارسی و ترکی، همین پارسال در ۹۶ سالگی او منتشر شد.
دربارهٔ او و شعرش خواهم نوشت. اما اکنون علاقمندان را فرا می‌خوانم که فیلم شب شعری را ببینند که برای او و شعرش نزدیک یازده سال پیش در استکهلم برگزار شد: https://youtu.be/TSIdQUV2rWs
15 November 2022
پانزده قصه - ۶
۶- مولداوی
پنج نان
دو مرد با هم و پیاده سفر می‌کردند. بعد از مدتی راه رفتن خسته و گرسنه شدند. این موقع درختی سر راهشان دیده شد و چاه آبی هم پای این درخت بود. دو مرد زیر سایهٔ درخت نشستند و سفره‌شان را باز کردند؛ نان‌هایی را که داشتند توی سفره گذاشتند. یکی‌شان دو نان، و آن‌یکی سه نان داشتند. نان‌ها را قسمت کردند و شروع کردند به خوردن.
07 November 2022
خرید کتاب «وحدت نافرجام» در خارج
۱- «جیرهٔ کتاب» که به اعتبار گفتهٔ ناشر «وحدت نافرجام» و آنچه در نشانی زیر نوشته شده، هنوز سفارش از خارج می‌پذیرد، و پرداخت پول را هم از داخل می‌پذیرند، و هم «با امکاناتی محدود» از خارج. سفارش کتاب از طریق سایت نیست و باید با نشانی‌هایی که داده‌اند با ایشان تماس گرفت: https://www.jireyeketab.com/Jire-To-Abroad.aspx
02 November 2022
کتاب «وحدت نافرجام» منتشر شد
کشمکش‌های حزب تودهٔ ایران و فرقهٔ دموکرات آذربایجان (۱۳۲۴-۱۳۷۲)
نویسنده: شیوا فرهمند راد
ناشر: جهان کتاب، تهران، ۱۴۰۱، ۶۰۰ صفحه. قیمت: ۲۴۰۰۰۰ تومان
چهار سال پس از تشکیل حزب تودۀ ایران (۱۳۲۰)، حزب تازه‌ای در آذربایجان پدیدار شد به نام فرقهٔ دموکرات آذربایجان (۱۳۲۴). رهبران حزب تودۀ ایران از همان آغاز پیدایش فرقهٔ دموکرات آذربایجان، مطابق اسنادی که در کتاب نقل شده، با موجودیت آن، و حتی نام آن، هیچ سر آشتی نداشتند و معتقد بودند که موجودیت حزب خودشان برای سراسر ایران کافی‌ست و نیازی نیست که یک حزب تازه با برنامه‌ها و اهداف کم‌وبیش مشابه در آذربایجان ایجاد شود، به‌ویژه از آن رو که حزب تودهٔ ایران خود، بر پایۀ آماری که کتاب نشان می‌دهد، سازمانی ۶۰ هزار نفری در آذربایجان داشت.
14 October 2022
پانزده قصه - ۵
۵ - گرجستان
دختر عاقل
یکی بود، یکی نبود. یک حاکم ستمگر بود. روزی از روزها حاکم ستمگر وزیرش را فراخواند و از او پرسید:
- وقتی که لوبیا توی دیگ می‌جوشد، چه چیزی می‌گوید؟ زود باش جواب بده، وگرنه سرت را از تنت جدا می‌کنم!
وزیر ترسید. از حاکم سه روز مهلت خواست. عصایش را برداشت، و به راه افتاد. رفت و رفت و رفت تا این که رسید به یک دهاتی. دوتایی با هم رفتند و رفتند تا رسیدند به ده آن دهاتی. دهاتی وزیر را به خانهٔ خودش برد، خوردند و نوشیدند، و بعد دهاتی برای وزیر جا انداخت، و دراز کشیدند.
08 October 2022
از جهان خاکستری - ۱۲۶
چند ماه پیش حین دیالیز همین‌طور اتاقم را ورانداز می‌کردم، و فکر می‌کردم که این اتاقی که یک‌روز-در-میان ساعت‌ها در آن می‌نشینم و دیالیز می‌کنم، می‌نشینم و می‌نویسم، و می‌خوابم، باید فضای بازتری داشته‌باشد. به این نتیجه رسیدم که تخت‌خواب دونفره و عظیم وسط اتاق فضای خیلی زیادی را اشغال می‌کند، اما چندین سال است که کسی در نیمهٔ دیگر آن نمی‌خوابد، پس وقتش است که آن را دور بیاندازم و تخت یک‌نفره بخرم.
02 October 2022
آوای تبعید شمارهٔ ۲۹
در این شماره از «آوای تبعید» داستان «ماوایل» نوشتهٔ خانم رقیه کبیری به زبان ترکی آذربایجانی منتشر شده، و ترجمهٔ من از آن داستان به فارسی نیز در کنار آن درج شده‌است.
مدیر مسئول مجله اسد سیف در معرفی این شماره می‌نویسد:
۲۹-مین شماره «آوای تبعید» در ۲۴۰ صفحه همچون شماره‌های پیشین وامدار دوستانی است که با آثار خویش آن را رنگارنگ کرده‌اند. بخش شعر این شماره منتخبی‌ست از شعر پانزده شاعر در تبعید به انتخاب مجید نفیسی. در کنار سیزده داستان و ۲۳ مقاله در عرصه ادبیات و فرهنگ، دو نمایشگاه نقاشی و عکس نیز داریم؛ معرفی آثار ایوب امدادیان، نقاش ساکن پاریس و همچنین به نمایش گذاشتن عکس‌هایی از ناصر زراعتی که بیشتر به عنوان نویسنده مشهور است تا هنرمند عکاس.
در بخش "یک رمان، یک نویسنده" رمان "همه‌ی تکه‌پاره‌های زری" اثر اکبر سردوزامی معرفی شده است. در چهار مقاله و همچنین گفته‌هایی دیگر کوشش به عمل آمده تا به عرصه‌های مختلف این اثر پرداخته شود.
18 September 2022
پانزده قصه - ۴
۴- آذربایجان
جیرتدان
یکی بود یکی نبود. یک پیرزن بود. این پیر زن نوهٔ ریزه‌میزه‌ای داشت به نام جیرتدان. یک روز جیرتدان خواست که با بچه‌های همسایه برای آوردن هیزم به جنگل برود. پیرزن به آن‌ها کوکو داد و جیرتدان را به بچه‌ها سپرد.
بچه‌ها رفتند و رسیدند به جنگل و شروع کردند به جمع کردن هیزم، ولی دیدند که جیرتدان همین‌طور نشسته و کاری نمی‌کند. گفتند:
- جیرتدان، تو چرا هیزم جمع نمی‌کنی؟
08 September 2022
پانزده قصه - ۳
کی‌ریل دبّاغ
نزدیک شهر کی‌یف اژدهایی زندگی می‌کرد. همه از این اژدها می‌ترسیدند. مردم برای این که اژدها خشمگین نشود هر سال دختری به او می‌دادند، و اژدها دختر را می‌کشت و می‌خورد.
روزی از روزها نوبت به حاکم شهر کی‌یف رسید. دختر حاکم وقتی که داشت پیش اژدها می‌رفت، کبوترش را نیز همراه خودش برد. این دختر بسیار زیبا بود، آن‌قدر که اژدها از او خوشش آمد و او را نخورد.
02 September 2022
پانزده قصه - ۲
دَمبوره چه گفت
در زمان‌های گذشته خانی بود که زنش در سال‌های جوانی مرده‌بود و فقط پسری به نام حسین برایش مانده‌بود. تنها کسی که خان بیشتر از همه دوست می‌داشت، همین حسین دلاور بود.
حسین دلاور شکار را خیلی دوست می‌داشت، ولی هر بار که به شکار می‌رفت و بر می‌گشت، پدرش با نگرانی به او می‌گفت:
- از این کار خطرناک دست بردار. هر چه تا حالا شکار کرده‌ای بس است.
ولی حسین دلاور حرف پدرش را گوش نمی‌داد. روزی از روزها حسین در جنگل یک گراز دید و خواست خودش تنها آن گراز را شکار کند. او به هیچ‌کس خبر نداد و تنها دنبال گراز رفت.
30 August 2022
پانزده قصه - ۱
۱- قیرغیزستان
چگونه کودکی توانست شهری را نجات دهد
روزی از روزها خان ظالم و ستمگری به‌نام الکه خان تصمیم گرفت به شهری در همسایگی شهر خودش حمله کند. او سپاهش را راه انداخت، آن شهر را در محاصره گرفت، و برای اهالی آن، که آزارشان به هیچ کسی نمی‌رسید، پیغام فرستاد که اگر تا سه روز تسلیم نشوند شهرشان را به‌تمامی ویران می‌کند.
شهر چندان هم بزرگ نبود و نمی‌توانست در برابر سپاه الکه خان مقاومت کند. همهٔ ریش‌سفیدهای شهر دور هم جمع شدند تا با هم مشورت کنند و کسی را انتخاب کنند که بتواند برود پیش خان و صحبت کند، تا شاید بتوانند شهر را نجات دهند. همه می‌دانستند که خان خیلی ستمگر است و می‌ترسیدند که پیکی را که می‌فرستند بکشد. مهلتی که خان به آن‌ها داده‌بود داشت تمام می‌شد، ولی هنوز نتوانسته‌بودند کسی را انتخاب کنند.
25 August 2022
بدرود حسین صدیق
خبر آمد که دکتر حسین محمدزاده صدیق از جهان رفته‌است.
او یکی از انگشت‌شمار کسانی بود که در دوران پهلوی با به‌جان خریدن همه‌ی بی‌مهری‌های آن رژیم و ساواکش، با زحمت و مرارت، و حتی زیر زهرپاشی‌های برخی «دوستان»، برای حفظ و شناساندن فرهنگ و ادبیات ترکی و آذربایجانی در ایران جان می‌کند. کتاب‌های بی‌شماری حاصل ترجمه و تألیف و تصحیح و انتشار او، از او به یادگار مانده‌است و خواهد ماند.
او چندی در خیابان ابوریحان تهران، کمی پایین‌تر از تقاطع خیابان انقلاب (شاهرضا) کتابفروشی و انتشاراتی به‌نام «دنیای دانش» داشت. من و چند تن از دوستانم، همگی دانشجویان مهندسی، مرتب به کتابفروشی او سر می‌زدیم و در میان قفسه‌ها می‌کاویدیم. گاه کتاب‌های ادبی و هنری به ترکی، چاپ جمهوری آذربایجان، در آن میان می‌یافتیم، که در آن روزگار ممنوعیت انتشار حتی یک کلمه به ترکی، گوهرهای گران‌بهایی بودند و چون ورق زر می‌ربودیمشان، می‌خریدیم و شادمان با خود می‌بردیم.
20 August 2022
کمی موسیقی
بسیاری از دوستانم هر گاه که مرا می‌بینند، یا نوشته‌هایم را می‌خوانند، به یاد موسیقی می‌افتند، و اگر دستشان به من برسد، موسیقی از من می‌خواهند. چه سرفرازی بالاتر از این؟!
خیلی وقت است که سه سی.دی. موسیقی متن فیلم قدیمی Blade Runner (ساخته‌ی سال ۱۹۸۲) همدم تنهایی‌های من بوده و هست. یکی دو قطعه از آن را چند بار معرفی کرده‌ام. سازنده‌ی موسیقی متن فیلم، ونگلیس، که در رسانه‌های فارسی «ونجلیس» نوشته‌اند و من هم تا پیش از این از آن‌ها پیروی می‌کرده‌ام، اما دیگر نه؛ که همین چندی پیش از جهان رفت و من از او به نیکی یاد کردم، علاقه‌ی ویژه‌ای به زبان‌ها، زبان انسان‌ها، داشت. او در همین موسیقی فیلم از ترکیب‌هایی از زیبایی‌های زبان‌های گوناگون: از عربی تا لهستانی، از موسیقی ترکی تا موسیقی هندی، و... استفاده می‌کند، و چه زیبا...
03 August 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۱۲
روزنامه‌ی سوئدی Dagens Nyheter ۱۴ فوریه ۱۹۹۰: ک.گ.ب.، پلیس مخفی اتحاد شوروی، روز سه‌شنبه در گزارشی اعلام کرد که در سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۳ نزدیک به ۷۵۰ هزار نفر به اتهام دشمنی با نظام اعدام شدند.
این رقم شامل میلیون‌ها نفری نیست که در اردوگاه‌ها یا زندان‌ها یا در نتیجه‌ی قحطی عمدی که استالین به گروه‌های قومی گوناگون تحمیل کرد، مردند. به گمان ناظران در غرب در مجموع ۱۰ میلیون نفر در دوران استالین جانشان را از دست دادند.
گزارش ک.گ.ب. نخستین سند درباره‌ی تعداد قربانیان آن سال‌هاست. این گزارش یکی از نتایج دستور رئیس جمهوری میخاییل گارباچوف است که گفته‌است حقیقت دوران استالین باید آشکار شود.
24 July 2022
مناظره‌ی فلسفی - احسان طبری
دو نوار کاست پیدا کردم از نخستین جلسه‌ی مناظره‌ی فلسفی با شرکت احسان طبری.
در بهار ۱۳۶۰ مناظره‌ای تلویزیونی میان افرادی از گرایش‌های گوناگون در سیمای جمهوری اسلامی ایران ترتیب یافت که احسان طبری، فرخ نگهدار، عبدالکریم سروش، و محمد مصباح یزدی در آن شرکت داشتند. بریده‌های تصویری کوتاهی از هفت جلسه‌ی نزدیک به دوساعته‌ی مناظره که برگزار شد، در یوتیوب و جاهای دیگر یافت می‌شود. آنچه می‌شنوید صدای نخستین جلسه‌ی آن مناظره‌هاست که از دو نوار کاست صوتی ۶۰ دقیقه‌ای که سال‌ها پیش من بوده و اکنون یافتم، استخراج کرده‌ام.
کیفیت صدا ایرادهایی دارد، و هنگام ضبط آن روی کاست، و با برگرداندن لبه‌ی کاست، مقادیری از مناظره از دست رفته‌است و صدا قطعی دارد.
من هنگام برگزاری بعضی از این مناظره‌ها در استودیوی تلویزیون حضور داشتم. مشاهداتم را در بخش ۷۸ «قطران در عسل» (ص ۴۲۰) شرح داده‌ام.
متن نوشتاری کامل آن هفت جلسه در نشانی زیر وجود دارد، و علاقمندان می‌توانند این متن صوتی را با آن متن نوشتاری مقایسه کنند: http://www.ensafnews.com/298717/
این دو نوار را در هم ادغام کرده‌ام و در این نشانی می‌توانید آن را بشنوید.
همچنین سخنرانی و پرسش و پاسخ مریم فیروز، در این نشانی، و پرسش و پاسخ‌های کیانوری، در این نشانی.
در بهار ۱۳۶۰ مناظره‌ای تلویزیونی میان افرادی از گرایش‌های گوناگون در سیمای جمهوری اسلامی ایران ترتیب یافت که احسان طبری، فرخ نگهدار، عبدالکریم سروش، و محمد مصباح یزدی در آن شرکت داشتند. بریده‌های تصویری کوتاهی از هفت جلسه‌ی نزدیک به دوساعته‌ی مناظره که برگزار شد، در یوتیوب و جاهای دیگر یافت می‌شود. آنچه می‌شنوید صدای نخستین جلسه‌ی آن مناظره‌هاست که از دو نوار کاست صوتی ۶۰ دقیقه‌ای که سال‌ها پیش من بوده و اکنون یافتم، استخراج کرده‌ام.
کیفیت صدا ایرادهایی دارد، و هنگام ضبط آن روی کاست، و با برگرداندن لبه‌ی کاست، مقادیری از مناظره از دست رفته‌است و صدا قطعی دارد.
من هنگام برگزاری بعضی از این مناظره‌ها در استودیوی تلویزیون حضور داشتم. مشاهداتم را در بخش ۷۸ «قطران در عسل» (ص ۴۲۰) شرح داده‌ام.
متن نوشتاری کامل آن هفت جلسه در نشانی زیر وجود دارد، و علاقمندان می‌توانند این متن صوتی را با آن متن نوشتاری مقایسه کنند: http://www.ensafnews.com/298717/
این دو نوار را در هم ادغام کرده‌ام و در این نشانی می‌توانید آن را بشنوید.
همچنین سخنرانی و پرسش و پاسخ مریم فیروز، در این نشانی، و پرسش و پاسخ‌های کیانوری، در این نشانی.
22 July 2022
سخنرانی و پرسش و پاسخ مریم فیروز
این سخنرانی و پرسش و پاسخ مریم فیروز در سال ۱۳۵۸ در محل تشکیلات دموکراتیک زنان ایران صورت گرفته و ضبط شده‌است.
نمی‌دانم این نوار کاست کپی چندم از روی کپی چندم است که در سال ۱۳۶۷ در سوئد به دست من رسیده و در میان خرده‌ریزهای خانه‌ی من تا امروز مانده. در حال خانه‌تکانی آن را یافتم، و از ترس آن که آخرین پخش صوت کاست من هم تسمه‌هایش بپوسد و پاره شود، در جا صدا را دیجیتال کردم و این‌جا در دسترس همگان می‌گذارم.
هنگام انتقال صدا، هر کاری که از دانش و توان و امکاناتم بر می‌آمد انجام دادم، و صدا بهتر از این نشد.
این به احتمالی کاست دوم از دو کاست یک‌ساعته است که کاست نخست ناپدید شده‌است. در این فایل روی اول و دوم کاست را به هم چسباندم.
لینک، اگر کلیک روی تصویر بالا کار نمی‌کند: https://youtu.be/b_EjOhJuX-E
هنگام درگذشت مریم فیروز یادبودی، و توضیحی درباره‌ی چگونگی تکثیر و توزیع نوارهای او نوشتم، در این نشانی.
۹ سال پیش چهار قطعه صدای «پرسش و پاسخ» کیانوری را هم منتشر کردم، که در این نشانی، و همچنین در این صفحه از وبگاه «آرشیو اپوزیسیون ایران» در دسترس‌اند.
19 July 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۱۱
میلیون‌ها فقیر، و میلیونر در اتحاد شوروی (سابق)
۱- چهل‌وسه میلیون فقیر در شوروی
[روزنامه‌ی سوئدی Dagens Nyheter ۲۲ مه ۱۹۸۹] نیکالای ریژکوف رئيس شورای وزیران [نخست‌وزیر] دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی روز شنبه اعلام کرد که نزدیک به ۴۳ میلیون نفر از شهروندان اتحاد شوروی، یعنی نزدیک به ۱۵ درصد از جمعیت آن درآمدی کمتر از «حداقل معیشت» دارند.
09 July 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۱۰
حمله‌ی ارتش‌های پیمان ورشو به چکوسلواکی در سال ۱۹۶۸ «اشتباه» بود!
از سه هفته پیش دیوار برلین شکاف برداشته و مردم دارند آن را تکه‌تکه بر می‌چینند. حکومت‌های احزاب کمونیست در کشورهای «اروپای شرقی» به‌زودی همچون کاخ‌های پوشالی فرو می‌ریزند. در این میان، به نوشته‌ی روزنامه‌ی سوئدی Dagens Nyheter به تاریخ ۲ دسامبر ۱۹۸۹، دفتر سیاسی حزب کمونیست چکوسلواکی (که هنوز به چک، و اسلواکی بخش نشده) اعتراف کرد که حمله به این کشور زیر رهبری ارتش شوروی که در سال ۱۹۶۸ «بهار پراگ» را سرکوب کرد، کار اشتباهی بود! یک سخنگوی دفتر سیاسی گفت: «ما معتقدیم که مداخله‌ی پنج ارتش [پیمان ورشو] بر حق نبود و تصمیم اشتباهی گرفتند.»
04 July 2022
پس آنگاه طبیعت هم با آذربایجان قهر کرد
راستی، فردای شکست جنبش ملی آذربایجان، پس از قتل و اعدام و غارت آذربایجانیان به دست ارتش شاهنشاهی و دولتیان، و کشتار مردم به‌دست مخالفان فرقه دموکرات آذربایجان، و پناه بردن بیش از شش هزار نفر نیروی کار به آن‌سوی ارس در آذر ۱۳۲۵، که تعداد آنان در سال‌های بعد افزایش یافت، وضع مردم آذربایجان چگونه بود؟
اکنون کتابی مستند منتشر شده‌است که برای نخستین بار به مقطعی از تاریخ آذربایجان می‌پردازد که در تاریخ‌نویسی رسمی تاکنون سکوتی دل‌آزار بر آن حاکم بوده‌است؛ مقطع پس از شکست جنبش دموکراتیک آذربایجان و سرکوبی حکومت خودمختار یک‌‌ساله در آن‌جا.
28 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۹
کمونیست‌های خارجی مبالغ میلیونی از شوروی پول می‌گرفتند
با فروپاشی اتحاد شوروی در آغاز دهه‌ی ۱۹۹۰ و گشوده شدن بایگانی‌های اسناد دولتی و امنیتی آن کشور، مقامات قضایی و همچنین روزنامه‌نگاران تا چندی به آن بایگانی‌ها دسترسی داشتند، و در رسانه‌های خود شوروی و خارج از آن پیوسته «افشاگری‌های» تکان‌دهنده‌ای منتشر می‌شد.
23 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۸
از سال‌های دور چیزهایی را از روزنامه‌های داخلی و خارجی قیچی کرده‌ام و نگه داشته‌ام. اکنون دارم کاغذهایم را پاکسازی می‌کنم، و از آن قیچی‌کرده‌ها هر چیز دندان‌گیری یافتم، به‌تدریج این‌جا می‌گذارم.
مقاله‌ای از احسان طبری به انگلیسی
درباره‌ی انقلاب ایران
متأسفانه تاریخ و منبع این مقاله را یادداشت نکرده‌ام. حدس می‌زنم که هنگام اقامت در مینسک (پایتخت بلاروس) آن را در یکی از سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶ از یکی از شماره‌های نسخه‌ی انگلیسی نشریه‌ی مشترک «احزاب برادر»، «مسایل صلح و سوسیالیسم» (که ترجمه‌ی فارسی آن با نام «مسایل بین‌المللی» منتشر می‌شد) جدا کرده‌ام و این همه سال با خودم کشیده‌ام!
20 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۷
«قیچی‌کرده»ی اصلی در پایان نوشته می‌آید. این عکس از جلسه‌ی تودیع دبیران امریکایی زبان انگلیسی دبیرستان‌های اردبیل، خانم و آقای ورگاتا Vergata، پاتریشیا و فرانک، هنگام پایان مأموریت‌شان در ایران، در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۴۵ در سالن دبیرستان پهلوی (سابق) اردبیل [دبیرستان دخترانه زینبیه کنونی] برداشته شده‌است.
17 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۶
از سال‌های دور چیزهایی را از روزنامه‌های داخلی و خارجی قیچی کرده‌ام و نگه داشته‌ام. اکنون دارم کاغذهایم را پاکسازی می‌کنم، و از آن قیچی‌کرده‌ها هر چیز دندان‌گیری یافتم، به‌تدریج این‌جا می‌گذارم.
چهل زن در سلولی برای سه نفر
این مطلبی‌ست که روزنامه‌نگار سرشناس سوئدی پر یؤنسون Per Jönsson در ۱۱ مه ۱۹۹۷ درباره‌ی جان‌گذشت‌ها و نقاشی‌ها و مجسمه‌های سودابه اردوان از سال‌های زندان او در جمهوری اسلامی نوشته‌است؛ یک صفحه‌ی کامل A2.
من از همان هنگام، با خواندن همین نوشته، احترام عمیقی نسبت به سودابه اردوان داشته‌ام، و دو بار که مسئولیت انتشار نشریه‌ای با من بوده، از ایشان خواهش کرده‌ام که آثاری برای انتشار در آن‌ها در اختیارم بگذارند، و ایشان با گشاده‌رویی پذیرفته‌اند. درود بر او!
متن کامل سوئدی نوشته را شامل نمونه‌هایی از نقاشی‌ها در این نشانی می‌یابید.
09 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۵
طرح از کایاندرش سمپلر، ویژه‌نامه‌ی آتومیشن هفته‌نامه‌ی سوئدی Ny Teknik دهم اکتبر ۲۰۰۷.
06 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۴
«ناپدید» شدن فرج سرکوهی
ماه‌ها پیش سعیدی سیرجانی را، احمد میرعلایی را، غفار حسینی را، احمد تفضلی، و کسانی دیگر را کشته‌اند. در تابستان گذشته کوشیده‌اند یک اتوبوس پر از کوشندگان فرهنگی را در گردنه‌ی حیران به قعر دره بفرستند و سرنشینانش را یک‌جا بکشند. همین ماه‌ها برنامه‌ی «هویت» را از «سیما» پخش کرده‌اند، و اکنون مجله‌ی «آدینه»، شماره‌ی ۱۱۴، آذر ۱۳۷۵، خبر می‌دهد که فرج سرکوهی، دبیر تحریریه‌ی این مجله «ناپدید» شده‌است.
از همین شماره نام سرکوهی از زیر عنوان دبیر تحریریه‌ی آدینه حذف می‌شود، و فضایی ترس‌زده که بر جامعه‌ی فرهنگی کشور و بر مطالب مجله سایه گسترده‌بود، به شهادت مطالب شماره‌های پس از آن، غلیظ‌تر می‌شود، و حتی پس از «دوم خرداد» سال بعد هم به همین شکل ادامه می‌یابد.
02 June 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۳
فروید در شوروی
روزنامه‌ی سوئدی Dagens Nyheter ۲۴ آوریل ۱۹۹۰
بهار سال ۱۹۳۰ کارل مارکس در اتحاد شوروی بر زیگموند فروید پیروز شد. بر پیشانی فروید مهر ایده‌آلیست ارتجاعی زدند، انتشار مطالب مربوط به روانکاوی psychoanalyticsممنوع شد، و نماینده‌ی پیشتاز آن، ایوان یرماکوف، کمی بعد سر از گولاگ در آورد.
در یکی از واپسین جلسات انجمن روانکاوی روس‌ها در ۱۷ مارس ۱۹۳۰ تازه‌ترین نوشته‌ی فروید را با عنوان «ما در محیط فرهنگی راحت نیستیم» بررسی کردند. پیداست که این بررسی سرنوشت نهایی روانکاوی عمقی را در جامعه‌ی استالینی با درون‌مایه‌ی ویژه‌ی کمونیستی خود، همچون «رؤیایی پوچ»، رقم زد.
امروز، درست ۶۰ سال پس از آن، فروید انتقام می‌گیرد. نشریه‌ی «لیتراتورنایا گازتا» در مقاله‌ای «توهمات مارکسیستی» را فاش می‌کند. هم‌زمان آثار فروید در تیراژهای بزرگ منتشر می‌شوند: سه جلد تنها در سال جاری. «انجمن روانکاوی شوروی» به تازگی در مسکو تشکیل شده‌است. رئیس آن پروفسور آرون بلکین است، و چند هزار عضو دارد. شعبه‌های محلی آن در شهرهای گوناگون یکی پس از دیگری پدیدار می‌شوند، و شمار اعضای آن به‌زودی ده‌ها برابر می‌شود.
پروفسور بلکین می‌خواهد هر چه زودتر اثر فروید «ما در محیط فرهنگی راحت نیستیم» را منتشر کند. به نظر او این اثر گویای وضع دهه‌ی ۱۹۹۰ اتحاد شوروی است.
ماگنوس لیونگ‌گرن
27 May 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۲
پشتیبانی از توده‌ای‌ها به شیوه‌ی «پراودا»، به نقل از منابع غربی، برای این که «لکه»ای بر دامان خودشان ننشیند!
منع کشتار
پاریس، ۲۳ [ژوییه]، تاس.
خطری مرگبار جان احسان طبری، یکی از رهبران نام‌آشنای حزب توده ایران را تهدید می‌کند. این فیلسوف، جامعه‌شناس، و نویسنده‌ی معروف مدتی طولانی در نهانگاه به‌سر برد و مبارزه بر ضد رژیم شاه را ادامه داد. احسان طبری یک سال پیش هنگامی که پی‌گرد حاکمیت کنونی بر ضد حزب توده ایران به اوج خود رسید، دستگیر شد. «اومانیته دیمانش» [فرانسه] می‌نویسد که پس از اعمال شکنجه و فشارهای روانی بر این عضو فعال و ۷۷ساله‌ی حزب، «اعترافات» او را در یک برنامه‌ی صحنه‌سازی شده از تلویزیون نشان دادند.
«اومانیته دیمانش» می‌نویسد که پافشاری حاکمیت ایران در مجازات احسان طبری که بیمار است و دو حمله‌ی قلبی را از سر گذارنده، نشان می‌دهد که همه‌ی مبارزانی که برای ایجاد دموکراسی پایدار در کشور خود جان‌فشانی می‌کنند، با چه فشارها و پی‌گردهایی رو در رو هستند. این روزنامه همگان را فرا می‌خواند که جان این رهبر حزب توده ایران را از مرگ نجات دهند و آزادی بی‌درنگ او، و همچنین آزادی همه‌ی زندانیان سیاسی را خواستار شوند.
21 May 2022
بدرود ونجلیس
من نخستین بار با فیلم «بلید رانر» Blade Runner با نام او آشنا شدم، و معلوم شد که پیش از آن موسیقی او را می‌شناخته‌ام، چه اثر دیگری از او را بسیار شنیده‌بودم، بی آن‌که بدانم سراینده‌اش کیست!
18 May 2022
قیچی‌کرده‌ها - ۱
نخستین آن‌ها:
توضیح درباره‌ی کتاب «خاطرات ایرج اسکندری»
در مقدمه‌ی کتاب «خاطرات ایرج اسکندری» (مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۷۲، ص ۴۴) در شرح چگونگی تدوین اثر فوق آمده‌است: «پس از درگذشت اسکندری و تعمیق بحران در بقایای حزب توده [ایران]، امیرخسروی و آذرنور تصمیم به انتشار این گفت‌وگوها گرفتند. متن نوارها... پیاده شد و توسط شیوا فرهمند راد... تنظیم شد.»
در معرفی مندرج در روزنامه اطلاعات (مورخ ۱۳۷۲/۹/۱)، توضیح فوق منعکس گردید. در پی درج این مطلب، آقای شیوا فرهمند راد طی ارسال نامه‌ای از سوئد اعلام داشته‌است که ایشان «هیچ‌گونه نقشی در فراهم‌آیی کتاب خاطرات ایرج اسکندری نداشته و... زحمت این کار را کسان دیگری کشیده‌اند.»
(روزنامه اطلاعات ۱۳۷۲/۱۱/۲۰، شماره ۲۰۱۲۹)
Subscribe to:
Posts (Atom)
