ایستانبول، ایستانبول!‏

در سال‌های نوجوانی، در اردبیل، ترانه‌ی زیبایی می‌شنیدم از رادیوی رشت، با صدای مارک آریان، ‏خواننده فرانسوی – بلژیکی، از پدر و مادری ارمنی – لبنانی، مهاجر از ترکیه. ترانه "ایستانبول – ‏ایستانبول" نام داشت. از شعر ترانه، که به‌زبان فرانسوی بود، جز نام "ایستانبول" هیچ چیز ‏نمی‌فهمیدم، اما ملودی‌های زیبای آن دل جوانم را می‌کشید و با خود می‌برد به آن‌سوی کوه‌ها و ‏دشت‌ها، تا به شهری به‌نام استانبول.‏

سال‌ها آمد و رفت، و استانبول نادیده ماند، تا همین آخر هفته‌ی گذشته. با دوستم رفتیم و سه ‏شب آن‌جا در هتل بودیم... می‌دانم! می‌دانم! اکنون دوستانی که آشنایان و امکاناتی در استانبول ‏دارند می‌خواهند کله‌ام را بکنند که چرا خبرشان نکردم! ولی...، خب، وقت تنگ بود و تنها دوستی هم که خبرش ‏کردم با مهربانی‌های بی‌کرانش پشیمانم کرد از این‌که خبرش کردم!‏

و اما "ایستانبول": در هوایی گرم در فرودگاه صبیحه گؤکچن نشستیم و در ترافیکی سنگین با ‏اتوبوس فرودگاه به‌سوی شهر روان شدیم. چیزی که در طول این چهل پنجاه کیلومتر توجهمان را ‏جلب کرد، حضور ماشین‌های پلیس علنی و "مخفی" در فواصل کوتاه در سراسر این مسیر، و در ‏شهر، بود: ترساندن تروریست‌ها و بمب‌گذاران، یا...؟

هتل ما درست در گوشه‌ی "میدان تقسیم" بود که همین چندی پیش جوانان ترکیه در آن حماسه ‏آفریدند. هرگز عکس آن شیرزن را فراموش نمی‌کنم که سینه‌اش را پیش ماشین آب‌پاش پلیس سپر ‏کرده‌است.‏

و "میدان تقسیم" امروز... از ایستگاه اتوبوس تا هتل، از کنار پارک "گزی" و از نیمی از میدان تقسیم ‏گذشتیم. اما... عجب! این‌جا که تهران است! همه فارسی حرف می‌زنند! این‌جا پر است از ‏گردشگران ایرانی، از پیر و جوان، زن و مرد... هتل‌مان هم پر است از ایرانیان! گوشه و کنار میدان ‏تقسیم را کنده‌اند، نرده کشیده‌اند، زمین آن ناهموار است، و گوشه‌ای از آن را پلیس مسلسل ‏به‌دست در اشغال دارد.‏

و آن‌جاست خیابان معروف "استقلال"، پر از فروشگاه‌ها، پر از شلوغی، پر از مردمی که می‌روند و ‏می‌آیند، و پر از ایرانیان. آن‌جا در گوشه‌ای چند جوان ایرانی ساز می‌زنند و می‌خوانند که "امشب در ‏سر شوری" دارند و "باز امشب در اوج آسمان"اند. گروه بزرگی، کم‌وبیش همه ایرانی، بر گردشان ‏جمع شده‌اند و گوش می‌دهند. این‌جا، در کنار زنان و دختران نیمه برهنه، پر است از گروه‌های زنان ‏با چادر مشکی و روبنده، از امارات و عربستان. من به‌جای آن‌ها احساس خفقان می‌کنم. به یاد ‏پدرم می‌افتم که با دیدن زنانی که با چادر سفت و سخت رو می‌گرفتند، دو انگشتش را به‌سوی ‏صورتشان می‌برد و می‌گفت: خوخ‌خ‌خ!‏

و این است استانبول: رستوران‌های بی‌شمار؛ کؤفته، پاتلیجان، آبجوی افس، شراب‌های بی‌کیفیت، ‏عرق "راکی"، راکی، راکی... ماهی‌های تازه و خوشمزه، چیپورا (چوپرا)، له‌ورک ‏Levrek، کباب، ‏کباب، کباب...، شلوغی، سروصدا... گدایان، از همه رقم: خردسال و بسیار خردسال، هر یک با ‏سازی در دست. آیا پناهندگان سوری‌اند؟ پسرک ده دوازده ساله‌ای در گوشه‌ای بر زمین نشسته، ‏یک زانویش را با شلواری نازک و پاره بغل زده، و دستش را بر سر تازه‌تراشیده‌اش می‌کشد. سر ‏به‌زیر و با نگاهی دوخته بر زمین آن‌چنان درد و غمی بر چهره دارد که بی‌اختیار دلم به‌درد می‌آید. آیا ‏‏"داعش" همه‌ی کسانش را کشته، هستی‌اش را به غارت برده، به او تجاوز کرده‌اند، و تنها و بی‌کس ‏و بی‌پناه و گرسنه از گوشه‌ی خیابان استقلال سر درآورده؟ هنوز چند گام دور نشده‌ایم که با دودلی ‏رو بر می‌گردانم و نگاه می‌کنم، تا شاید بروم و پولی به او بدهم. اما می‌بینم که زن و مردی فربه به ‏او نزدیک می‌شوند، با او حرف می زنند، و او دست به زیر پیراهنش می‌برد و مشتی پول به آن‌ها ‏می‌دهد! دیرتر دوستی می‌گوید که این کودکان همه اعضای یک بانداند.‏

آن‌جاست کوچه‌ی باریک و سنگ‌فرش و سرازیری که به‌سوی پل قالاتا می‌رود. این‌جا هم پر است از ‏فروشگاه‌های گوناگون، اما خلوت‌تر است. ایرانیان تا این‌جا نمی‌آیند، اما توریست‌های اروپایی ‏می‌آیند. در یک سوی کوچه "موزه‌ی مولوی‌خانه‌ی قالاتا"ست، و در سوی دیگر "برج قالاتا". در ‏سفرمان به نیو زیلند و استرالیا آن‌قدر بالای برج‌های "اسکای ویو" رفتیم که دیگر هیچ جاذبه‌ای ‏برایمان ندارد.‏

و این‌جاست پل معروف قالاتا. کنار آب می‌ایستیم و تماشا می‌کنیم. قایق‌های مسافربری بر آب‌های ‏مواج "هالیچ" [خلیج] می‌آیند و می‌روند. مرغان دریایی جیغ می‌زنند. در خشکی‌های این‌سو و ‏آن‌سو به هر طرف که نگاه می‌کنی پر است از مناره و مناره و مناره... چه‌قدر مسجد؟ مراباش که ‏خیال می‌کردم اردبیل پرمسجدترین شهر جهان است! اما نه، استانبول بی‌گمان بارها بیشتر از ‏اردبیل مسجد دارد – حتی به نسبت جمعیت و حتی به نسبت مساحت.‏ صدای اذان، صدای اذان...

و آن‌جاست بوسفور خیال‌انگیز، و در آن‌سو، در "اوسکودار" خاک آسیا آغاز می‌شود. در آن‌سو ‏مسجد "آیازما" از همین‌جا، از کنار پل قالاتا دیده می‌شود: رد پای ناظم حکمت آن‌جاست: پس از ‏دوازده سال و پنج ماه و شانزده روز که در زندان بود، بیرون آمد، دست در دست همسرش منور ‏‏«مسجد آیازما را پشت سر گذاشتند و در سکوت به‌سوی بوسفور رفتند. به آب نزدیک شدند و ‏جایی برای خود یافتند. در آن نزدیکی فانوس دریایی "قیز قالاسی" چشمک می‌زد. کشتی‌ها چون ‏همیشه در بوسفور در رفت‌وآمد بودند. مشت خود را پر از آب کرد. بیش از دوازده سال این لحظه را ‏انتظار کشیده‌بود. همچنان که دست منور را محکم در دست داشت، صدای برخورد موج‌ها را به ‏ساحل گوش فرا داد. ایستاد و ستارگان درشت و درخشان آسمان را حریصانه تماشا کرد، تماشا ‏کرد...» [از این نوشته که ترجمه و اقتباس خود من است و نه ترجمه‌ی فلان "پرزیدنت"!]‏

آن‌سوی پل قالاتا، جمعیت بر "امین‌اؤنو" ‏Eminönü‏ موج می‌زند، نشسته و ایستاده بر سکوها و کنار ‏بساط دستفروشان. از میان جمعیت تونل زیرگذر زیر میدان به‌زحمت می‌توان راهی گشود و عبور ‏کرد. هوا گرم و مرطوب و خفه است. و این‌جاست "میصیر چارشی‌سی" ‏Mısır çarşısı‏ بازار مصری یا ‏بازار ادویه‌فروشان: دکان، دکان، دکان...، و ادویه، ادویه، ادویه... شلوغی، سروصدا. این‌جا هم زبان ‏فارسی شنیده می‌شود.‏

"بازار بزرگ" ‏Böyük Çarşı‏ و بازار ادویه‌فروشان اکنون کم‌وبیش به هم چسبیده‌اند. در پیچ و خم‌های ‏بازار سردرگم می‌شویم. چه‌قدر دکان! چه‌قدر کالا! همه بی‌مصرف و بنجل! به‌قول دوستم: این‌جا هیچ چیز ‏نمی‌بینی که شاید روزی در طول زندگی هوس خرید آن را داشته‌ای! استکان‌های کمرباریک طلایی! ‏شمشیر و خنجر! مجسمه‌ها و گلدان‌هایی که معلوم نیست کجا باید گذاشتشان؛ کیف‌ها و ‏کفش‌های ازمدافتاده؛ فروشنده‌هایی که به اصرار می‌خواهند چیزی قالبتان کنند... با این‌همه ‏دوستم یک شال می‌خرد و من یک بسته چای نعناع! دوستم یک قهوه ترک می‌نوشد و من بستنی ‏می‌خورم.‏

موزه – کلیسا - مسجد "ایا صوفیه" با تاریخ 1700 ساله زیر آفتاب داغ له‌له می‌زند. بخش بزرگی از ‏آن را دارند ترمیم می‌کنند. تابلوهای بزرگ و گردی که با نام الله و محمد و علی و... بر گوشه‌های ‏سقف بلند آن آویخته‌اند، همه‌ی فضای آن را به‌کلی خراب کرده‌است.‏

به "مسجد کبود" (سلیمانیه) که می‌رسیم وقت نماز است و راهمان نمی‌دهند. ما نیز از گرما له‌له ‏می‌زنیم و هوس آبجو کرده‌ایم، اما اردوغان فروش نوشیدنی‌های الکلی را در نزدیکی مسجدها ‏ممنوع کرده‌است. در پارک "گلخانه" هم نوشیدنی بهتر از قهوه و دوغ گیرمان نمی‌آید.‏

جالب‌ترین جایی که در طول این سفر دیدم، آب‌انبار باستانی و 1600 ساله‌ی ‏Yerebatan Sarnıcı‏ ‏است، با مجسمه‌های مدوسای سرنگون (دوشیزه‌ی با گیسوانی از مارها). گوشه‌هایی از آن را ‏پیشترها در فیلم جیمزباندی "از روسیه با عشق" (ساخت 1963 - در ایران به نام "دامی برای جیمز باند") با شرکت شون کانری دیده‌ام.‏

و باز شلوغی خیابان استقلال است، و بلال‌فروشان، و بلوط‌فروشان، و بستنی‌فروشان، و ‏‏"سیمیت"فروشان، و گدایان، و خوانندگان ایرانی، و ایرانیان، و زنان چادری عرب، و زنان نیمه‌برهنه و...‏

این‌جا وارد هر موزه یا هر فروشگاه بزرگی که می‌شوید، باید از بازرسی بدنی عبور کنید. این‌جا ‏می‌خواهم آب بخرم. بقال جوان نخست به‌ترکی و سپس به انگلیسی می‌پرسد که چندتا ‏می‌خواهم، و من در فکرم که بطری بزرگ بردارم یا بطری کوچک. اما او نمی‌تواند دندان روی جگر ‏بگذارد، و زیر لب به‌ترکی می‌گوید "هیچ زبان حالیش نیست"! و آنگاه که به‌ترکی قیمت را از او ‏می‌پرسم، سخت شرمنده می‌شود.‏

این‌جا رانندگان تاکسی برای من و شمای توریست وسط روز تاکسی‌مترشان را روی نرخ بعد از نیمه ‏شب تنظیم می‌کنند تا پول بیشتری بگیرند. از "آت میدانی" تا نزدیکی "تقسیم" تاکسی‌متر 65 لیره ‏و خرده‌ای نشان می‌دهد (220 کرون سوئد). 70 لیره می‌دهم، راننده‌ی تیپ جاهلی، دارد از ‏شیشه‌ی بازش بر سر یک عابر پیاده که از جلوی او رد شده فریاد می‌زند و دست می‌برد زیر صندلی ‏و تهدید می‌کند که الان قمه‌اش را می‌کشد و می‌رود و او را تکه‌پاره می‌کند، و در همین حال توی ‏دستش اسکناس 50 لیره‌ای مرا ماهرانه با یک اسکناس 5 لیره‌ای عوض می‌کند، و بعد ادعا می‌کند ‏که فقط 25 لیره داده‌ام! چاره‌چیست؟ در برابر تهدید قمه کشیدن، باید 5 لیره را گرفت و یک 50 ‏لیره‌ای دیگر داد! یعنی سفری 40 لیره‌ای به قیمت 115 لیره تمام می‌شود!‏

اما رستوران‌های این‌جا پر از خدمتکاران مهربان و نیمه مست است که می زنند و جام شراب ‏نیم‌خورده‌ات را چپه می‌کنند، و بعد آن را دوباره پر می‌کنند، و حتی چند جرعه روی میز می‌ریزند! ‏راکی یا ودکا که سفارش بدهی، پیمانه‌ای ندارند، بطری را همین‌طور سرازیر می‌کنند توی لیوان، و باز مقداری ‏روی میز می‌ریزند!‏

دوست عزیزی که مقیم استانبول است، برایمان سنگ تمام می‌گذارد، آن‌قدر که مایه‌ی دلخوری ما ‏می‌شود. او مارا با ماشینش به جاهایی دورتر از ناف توریستی استانبول می‌برد. در منطقه‌ی ‏‏"بشیک‌تاش" ‏Beşiktaş‏ نخست زیر بارانی سیل‌آسا در "قورو چشمه" ‏Kuruçeşme‏ در یک رستوران ‏ماهی‌های زنده شامی گوارا می‌خوریم و سپس در اورتاکؤی ‏Ortaköy‏ به کافه‌ای در پارک مشرف به ‏بوسفور می‌رویم. روز بعد باز با ماشین این دوست نخست به پارک ساحلی فلوریا Florya می‌رویم و در ‏کافه‌ای مشرف به دریای مرمره چیزی می‌نوشیم. این پارک پر است از عروس و دامادهایی که برای ‏عکاسی و فیلم‌برداری می‌آیند. سپس به بخش آسیایی می‌رویم، در رستورانی که وسط میزهایش ‏اجاق زغالی دارد، کباب می‌پزیم و می‌خوریم، و ساعتی بعد دوستمان ما را به فرودگاه صبیحه ‏گؤکچن می‌رساند. دستش درد نکند. خیلی برایمان زحمت کشید.‏

دو ساعت و نیم در صف چک‌این و تحویل بار شرکت پگاسوس می‌ایستیم. بلبشوی غریبی‌ست. ‏کارکنان کند کار می‌کنند، صف تکان نمی‌خورد، و کسانی پیوسته توی صف می‌زنند. پروازمان هم یک ‏ساعت تأخیر اعلام نشده دارد. هیچ عین خیالشان هم نیست که خبری بدهند و عذری بخواهند. با ‏دوستم تصمیم می‌گیریم که دیگر هرگز به استانبول نیاییم!‏

‏***‏
ایستانبول ایستانبول با صدای مارک آریان، با زیرنویس ترکی، این‌جا. او ترانه‌های ترکی فراوانی نیز ‏خوانده‌است، از جمله ‏Kalbin yokmu?‎‏. ترانه‌ی معروف "کتی" نیز از اوست.‏

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوهایی دیگر - 4

به این زودی روز آخر فرا رسید؟! فردا سه تن از ما در سه پرواز جداگانه از فرودگاه ازمیر به‌سوی ‏شهرهای خود در سه کشور گوناگون می‌رویم. چند تن از دوستان بیشتر می‌مانند.‏

پس از بدخوابی از صدای ترافیک چهارراه پشت پنجره‌ی هتل و پارس سگان ولگرد، ساعت 7 بامداد ‏به هر زحمتی هست خود را از رختخواب بیرون می‌کشم: باید از این واپسین فرصت استفاده کنم و ‏در بامداد دریا تنی به آب بزنم. دو تن از دوستان پیش از من خود را رسانده‌اند. آرامش و سکون دریای ‏بامدادان بی‌همتاست. سطح آب آرام و صاف است. شره‌ی آب بر بازوان و گردن در این خاموشی ‏چون موسیقی زیبایی گوش را نوازش می‌دهد. این آبتنی مانند "مدیتیشن" است و ساعتی به آن ‏می‌پردازم.‏

با دوستان صبحانه می‌خوریم و تصمیم می‌گیریم که امروز قدری در شهر بگردیم، شاید یادگاری‌ها و ‏سوغاتی‌هایی بخریم. پیاده به راه می‌افتیم. آفتاب داغ است، اما نه به داغی روزی که به بازار ‏زیتینلی رفتیم. نخست چند عکس از مجسمه‌ی "ساری قیز" [دختر زرین (زرد)] و غازهایش ‏می‌گیریم. با عجق‌وجق‌هایی که در پیرامون این حوض و مجسمه هوا کرده‌اند، منظره مجسمه ‏به‌کلی خراب شده‌است.‏

افسانه‌ی "ساری قیز" و غازهایش، و نام کوه‌های غاز به هم مربوط‌اند. افسانه‌ی "ساری قیز" گویا ‏ریشه در قصه‌های ترکمنانی دارد که ساکن روستاهای این منطقه هستند. دامنه‌ی گسترش این ‏افسانه گویا تا ایران هم می‌رسد، و طبیعی‌ست که روایت‌های گوناگونی از آن بر سر زبان‌هاست. در ‏یکی از این روایت‌ها سخن از دختری بسیار زیبا با آبشاری از موهای زرین است که همه‌ی مردان ده ‏عاشق اویند، اما چون دستشان به او نمی‌رسد، نامش را به دروغ لکه‌دار می‌کنند. دختر برای نجات ‏آبروی پدرش به قله‌ی کوه پناه می‌برد و آن‌جا به پرورش غاز می‌پردازد. اما پدر تحمل زخم زبان اهل ‏ده را ندارد و بالای کوه می‌رود تا دخترش را بکشد، و...‏

دوستان می‌خواهند به عزیزان خود در دوردست زنگ بزنند. به تلفن‌خانه‌ای که نزدیک "میدان ‏جمهوریت" هست می‌رویم. من در دفتر خنک می‌نشینم و دوستان ساعتی با این و آن حرف ‏می‌زنند. سپس از محوطه‌ی بازار روز آقچای که امروز کم‌وبیش خالی از دستفروشان است می‌گذریم ‏و در آن‌سوی میدان وارد فروشگاه بزرگ میگروس ‏Migros‏ می‌شویم. چیزی شبیه به ‏سوپرمارکت‌های متوسط سوئد است، مانند ‏ICA Maxi، که از ماست و شیر و سبزی و میوه تا لباس ‏و وسایل باغبانی در آن یافت می‌شود. دوستی دنبال کیف و کوله‌پشتی و چمدان می‌گردد، که ‏نمی‌یابد، و دوستی دیگر دنبال تخم گیاهان و دانه‌هاست، و به بسته‌های چای با مزه‌های گوناگون ‏رضایت می‌دهد. من در گوشه‌ای غرفه‌ی بزرگ شراب‌ها را کشف می‌کنم: عجب! پس این‌جاست که ‏شراب‌های خوب و درست را می‌فروشند و من نمی‌دانستم! پارسال به‌ناچار از بقالی کوچک زیر ‏خانه‌مان شرابی خریدم که چیز چرند بی‌مزه و گران‌بهایی بود. امسال هم که دیگر دیر است. آیا باز ‏هم گذارم به آقچای خواهد افتاد؟ تا ببینیم.‏

قدم‌زنان به‌سوی منزلگاهمان باز می‌گردیم. دوستان هوس آبجوی بشکه کرده‌اند. خوراکی‌های خود ‏را از هتل می‌آورند و روی میز یک آبجوفروشی سفره‌شان را می‌گسترند، آبجو می‌نوشند و از ‏خوردنی‌های همراه ناهاری برپا می‌کنند. من گرسنه نیستم و لیوانی آب آلبالوی خنک را ترجیح ‏می‌دهم. این‌جا به آلبالو می‌گویند "ویشنه" و با دوستان گمان می‌کنیم که این نام از زبان روسی ‏گرفته شده. دیرتر در واژه‌نامه‌ی آن‌لاین بنیاد زبان ترکی می‌خوانم که آن را از زبان بلغاری گرفته‌اند، ‏که البته از خویشاوندان نزدیک زبان روسی‌ست.‏

باید از واپسین فرصت سود برد و بار دیگر تنی به آب رساند. از سوئد که می‌آمدم هوا تیره و تار بود، ‏باران سنگینی می‌بارید و گرمای هوا 14 درجه بود. باید تا می‌توانم از گرمای آقچای در تنم ذخیره ‏کنم. پس باقی روز به آبتنی و واپسین گپ‌ها با دوستان می‌گذرد، و شامی مطبوع دستپخت خانم ‏میزبان و دوستان، در محفلی گرم.‏

ساعت 4 بامداد باید به‌سوی ازمیر برویم تا به پروازهایمان برسیم. در جاده‌های تاریک بامداد به‌سوی ‏ازمیر می‌رانم. دوستانی در ازمیر می‌مانند تا در شهر بگردند، و دوستانی را به فرودگاه می‌رسانم. ‏نماینده‌ی شرکت آلمیرا گفته که همکارانش سر ساعت 8 جلوی دروازه‌ی "رفت" منتظرم خواهند بود ‏تا ماشین را تحویل بگیرند. ساعت هفت و نیم به آن‌جا می‌رسم و طبیعی‌ست که خبری از آنان ‏نیست. دوستان را پیاده می‌کنم تا به‌سوی پروازهایشان بروند، و خود می‌روم تا کمی در نزدیکی ‏فرودگاه بچرخم تا ساعت 8 شود.‏

دو سه دقیقه مانده به هشت به جای قرار با نماینده‌ی آلمیرا بر می‌گردم، و هنوز اثری از ایشان ‏نیست. اینجا ایستادن ممنوع است و تنها می‌توان مسافر پیاده کرد و بی‌درنگ باید حرکت کرد. ‏می‌ایستم و می‌ایستم و مواظبم که پلیس پیدایش نشود. خیر! خبری از نماینده‌ی آلمیرا نیست! ‏ساعت 8 و ده دقیقه شماره‌شان را می‌گیرم. این بار، بر خلاف روز ورودم، شماره وجود دارد و مردی ‏پاسخ می‌دهد. داستان را می‌گویم، او جای دقیق ایستادنم را می‌پرسد و می‌گوید "تمام! تمام!" اما ‏تا ده دقیقه بعد هم کسی پیدایش نمی‌شود. مأمور پلیسی دارد از تک‌تک ماشین‌هایی که راننده در ‏کنارشان نیست عکس می‌گیرد. به‌ناچار راه می‌افتم و می‌روم و چرخی می‌زنم، و باز می‌گردم. ‏ساعت 8 و نیم شده و درست لحظه‌ای که به جای قرار می‌رسم، مرد جوانی تازه از راه رسیده، ‏دارد از عرض خیابان می‌گذرد، و از دور برایم دست تکان می‌دهد.‏

در سفرهای بعدی به ترکیه، دیگر هرگز از شرکت آلمیرا ماشین کرایه نخواهم کرد!‏

ایستانبول، ایستانبول!‏

دانش‌آموز دبیرستان که بودم ترانه‌ی زیبایی با صدای مارک آریان Marc Aryan‏ ‏خواننده‌ی ارمنی – فرانسوی - ‏بلژیکی فراوان از رادیو پخش می‌شد که نام "ایستانبول" در آن تکرار می‌شد و من آن را دوست ‏می‌داشتم. اکنون در فرودگاه استانبول هستم و تا پرواز بعدی به مقصد استکهلم هشت ساعت وقت ‏دارم. شنیده‌ام که شرکت ‏هواپیمایی "تورکیش" اتوبوس‌های ویژه‌ای برای مسافران خود دارد و ‏اگر فاصله‌ی دو پروازشان کافی باشد، داوطلبان را ‏می‌برند و در شهر می‌گردانند و به موقع به ‏فرودگاه بر می‌گردانند. اما من پرواز ارزان شرکت پگاسوس را خریده‌ام که ‏چنین خدماتی ندارد. ‏با این خیال که شاید اتوبوس‌هایی باشد که مرا به شهر ببرد و برگرداند، تابلوی ‏‏"توریست ‏اینفورمیشن" را دنبال می‌کنم، و دنبال می‌کنم...، و به جایی نمی‌رسم! دنباله‌ی راه گم می‌شود و تابلوی ‏دیگری ‏نیست! تنها یک باجه پیدا می‌کنم که بلیت‌های یک شرکت اتوبوس‌رانی را می‌فروشد. یک بار از ‏مردی که آن‌جا نشسته، ‏و چند دقیقه دیرتر از زنی که آن‌جا نشسته می‌پرسم که آیا می‌توانم ‏با اتوبوس‌های آن‌ها بروم و شهر را بگردم و برگردم؟ ‏‏- هردو، جدا از هم، ساعت پرواز بعدیم را ‏می‌پرسند، ساعتشان را نگاه می‌کنند، فکری می‌کنند، و می‌گویند که وقت کافی ‏نیست و تنها می‌رسم که تا ‏مرکز شهر بروم، و بی‌درنگ باید برگردم!‏

‏"ایستانبول، ایستانبول" ندیده می‌ماند. روز پیش و امروز نیز در شهر تظاهراتی بود و هست، و می‌ترسم که اگر ‏بروم، ‏اتوبوس رفت یا برگشت در راه‌بندان گیر کند و نتوانم خود را به پروازم برسانم. باشد تا در ‏فرصتی دیگر دلی سیر به ‏تماشای استانبول بروم. هشت ساعت انتظار تا پرواز بعدی دمی غنیمت ‏است تا کتابی را که همراه دارم تا پایان بخوانم.‏

‏***‏
و اما تظاهرات: پارسال هنوز هیچ نشانی از شورش و تظاهرات مردم و جوانان ترکیه در میدان ‏‏"تقسیم" نبود که نوشتم: «مشاهدات روزانه، من و یکی از دوستان را، بی آن‌که در این مورد با هم ‏تبادل نظر کرده‌باشیم، به یاد ایران در آستانه‌ی انقلاب 1357 می‌انداخت: همان تضادها و ‏نابه‌هنجاری‌ها، شکاف‌ها و از‌هم‌گسیختگی‌ها، زرق و برق‌ها و ریخت‌وپاش‌ها، و... و نتیجه، با وجود ‏دانش ناقص و مشاهده‌ی سطحی، روشن است: اگر آزادی‌های دموکراتیک، آزادی احزاب و ‏سازمان‌ها و نهادهای مردمی، آزادی بیان و امکان مشارکت مردم در سیاست‌گزاری و تعیین ‏سرنوشت خود وجود نداشته‌باشد، ترکیه نیز دیر یا زود مانند ایران ِ شاه منفجر خواهد شد. نمی‌دانم ‏که آیا این آزادی‌ها امروز در ترکیه وجود دارد، یا نه.»‏

‏"ایستانبول، ایستانبول" را این‌جا بشنوید.‏

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوهایی دیگر - 3

در کوی دلدار

یکشنبه روز بازار زیتینلی ‏Zeytinli‏ (زیتونیه) است. خرید چندانی نداریم و تنها برای گردش می‌رویم. ‏پس ماشین نمی‌بریم و پیاده می‌رویم. دور نیست، اما تا بجنبیم نزدیک ظهر شده و آفتاب داغ تا مغز ‏استخوان را می‌سوزاند. در طول خیابان باریکی که به‌سوی بازار می‌رود سایه‌ای نمی‌یابیم و چاره‌ای ‏جز راه رفتن زیر آفتاب سوزان نداریم.‏

زیر چترها و سایبان‌های بازار روز خنک است. میوه، سبزی، خشکبار، همه چیز، آن‌جا چیده‌اند. خانم ‏میزبان هشدار داده که یخچال خانه پر است و جا برای میوه‌ی بیشتر نیست. اما با دیدن میوه‌های ‏هوس‌انگیز دل و دین از دست می‌رود و هشدارها فراموش می‌شود! دوستان انجیر و هلو و شلیل و ‏مغز گردو و لواشک و چند چیز دیگر می‌خرند، و من در برابر شیره‌ی شاه‌توت سپر می‌اندازم و ‏شیشه‌ی کوچکی می‌خرم.‏

‏"مادر"ی که پارسال این‌جا زیتون می‌فروخت، هنوز همچنان "همیشه به‌کار" و خندان پشت بساطش ‏نشسته‌است. اما هر چه چشم می‌گردانم اثری از دلدار انجیرفروش پارسالم نمی‌بینم. چه حیف! ‏اما مگر پارسال دلم را نکندم و زیر پا له نکردم؟ به یاد جمله‌ای از "جان شیفته"ی رومن رولان ‏می‌افتم: «زندگی می‌گذرد، و هرگز یک لحظه دو بار به دست نمی‌آید. باید آناً خواست، یا آن‌که ‏هرگز نخواست.» ولی...، خب، این مادر زیتون‌فروش امسال هم این‌جا هست. نمی‌شد خانم ‏انجیرفروش هم باز این‌جا باشد و یک نگاه ببینمش؟ گویا نه! سزای من همین است!‏

به‌سوی خانه بر می‌گردیم و من حالم گرفته‌است. زیر آفتاب سوزان له‌له می‌زنیم. از یک بقالی چند ‏قوطی دوغ می‌خریم و می‌نوشیم و کمی سر حال می‌آییم. چاره‌ی کار این است که ساعتی صبر ‏کنیم تا خورشید از اوج خود پایین‌تر بیاید و سپس خود را به آب دریا برسانیم. سر راه، تماشای ‏منظره‌ی دو رود کوچک و قایق‌هایی که در آن‌ها ایستاده‌اند مرا به‌یاد مرداب انزلی می‌اندازد و حالم ‏بهتر می‌شود. این رودها از "کوه‌های غاز" سرچشمه می‌گیرند و در خلیج آقچای به دریا می‌ریزند. ‏آب لوله‌کشی بخش مرکزی آقچای نیز از چشمه‌های این کوه‌ها تأمین می‌شود. شیر آب را که باز ‏می‌کنید، آب همیشه حسابی خنک و بسیار گواراست. از نوشیدن آن سیر نمی‌شوم.‏

شب یکی از دوستان زخمت می‌کشد و پلوی ترکمنی (چکدیرمه) بسیار خوشمزه‌ای می‌پزد و مرا ‏به سال‌های دور سربازی در پادگان چهل‌دختر و مهمانی در خانه‌های دوستان ترکمنم می‌برد. دست ‏همه‌شان مریزاد برای "چکدیرمه"هایشان!‏

بار دیگر کوه غاز

پارسال در وصف "کوه غاز" و تلاش برای رسیدن به آن نوشتم. دوستی که پارسال از کوه سخن ‏گفته‌بود، این‌بار نشانی دقیق‌تری داد: اشخاص متفرقه را به محدوده‌های معینی راه نمی‌دهند و ‏نمی‌توان با ماشین شخصی به آن‌جاها رفت. برای رسیدن به آن محدوده‌ها باید با تورهای موجود ‏رفت. پس با کمی پرس‌وجو دست کم دو نمایندگی سافاری‌های گردش در پیرامون آقچای می‌یابیم، ‏برنامه‌هایشان را نگاه می‌کنیم و دمره‌تور ‏Demre Tour‏ را می‌گزینیم. بهای تور 65 لیره برای هر نفر ‏است. ما هشت نفریم، و با کمی چانه زدن، و اکنون که فصل توریستی به پایان رسیده، مدیر تور به ‏نفری پنجاه لیره راضی می‌شود.‏

ساعت 10:30 صبح روز دوشنبه جیپ 14‌نفره با دو مسافر می‌آید، ما را دم خانه‌مان سوار می‌کند، ‏و دو گردشگر دیگر را هم سر راه بر می‌دارد. می‌شویم 12 نفر به‌اضافه‌ی راننده، و به سوی کوه ‏رهسپار می‌شویم. آن دیگران همه زن، و گردشگران ترک‌اند: مادر و دختری که در آلمان زندگی ‏می‌کنند، و دو خانم از استانبول.‏

جیپ روباز است و درجاده‌ی اصلی آقچای – آلتین‌اولوق که می‌راند باد دلچسبی درون آن می‌پیچد. ‏هنوز کیلومتری نرفته‌ایم که دوستی گندم بوداده‌ای را که از ایران با خود آورده به دو خانم استانبولی ‏تعارف می‌کند و باب آشنایی را می‌گشاید. دو خانم دیگر در ردیف کنار راننده و دور از دسترس ما ‏نشسته‌اند.‏

عکس از ن.

راننده مردی حدود چهل ساله، خوشرو و خوش‌اخلاق است. مصطفی نام دارد، که اگر "آقا ‏مصطفی" بخواهیم بگوییم، به ترکی باید "مصطفی‌بئی (بیگ)" بگوییم. و این "مصطفی‌بئی" مرا ‏به‌یاد یک "تورکو" می‌اندازد که در سال‌های دانشجویی می‌شنیدیم، می‌خندیدیم و کیف می‌کردیم. ‏‏"آشیق مورات (مراد) چوبان‌اوغلو" بود که ترانه‌ی "گیزیراوغلو مصطفی‌بئی" را می‌خواند. ما تا پیش ‏از آن نام چند تن از "دلی" (پهلوانان همرزم) کوراوغلو را شنیده بودیم، مانند "ایواز (عیوض)" یا ‏‏"دمیرچی‌اوغلو دلی‌حسن"، اما هیچ نامی از گیزیراوغلو مصطفی‌بئی نشنیده‌بودیم، و اکنون در این ‏‏"تورکو" گفته می‌شد که او زورمندتر از خود کوراوغلوست، سر او را زیر آب می‌کند، و "قیرات" اسب ‏کوراوغلو به گرد اسب او "آلاپاچا" هم نمی‌رسد! بامزه‌تر، لحن ترانه‌بود:‏

بیر هیشیمنان [بیردن – بیره] گلدی کئچدی
په، په، په، په...‏
گیزیراوغلو مصطفی‌بئی،
هی، هی، هی...‏
هیشمی داغی دلدی کئچدی
آقام کیم؟ پاشام کیم؟ نیگار کیم؟ گؤزوم کیم؟ خانیم کیم؟
کیم؟ کیم؟
گیزیراوغلو مصطفی‌بئی
بیر بئین اوغلو
زور بئین اوغلو!‏
‏...‏
‏...‏
های ائدنده، هایا تپر
په، په، په، په...‏
هوی ائدنده، هویا تپر
هی، هی، هی...‏
کوراوغلونو سویا تپر!‏
آقام کیم؟ پاشام کیم؟ نیگار کیم؟ گؤزوم کیم؟ خانیم کیم؟ جانیم کیم؟
کیم؟ کیم؟
گیزیراوغلو مصطفی‌بئی
بیر بئین اوغلو
زور بئین اوغلو!‏

و ترجمه:‏

چون برقی [ناگهان] آمد و گذشت
به، به، به، به...‏
مصطفی بیک، پسر گیزیر
هی، هی، هی...‏
خشمگین کوه را کند و گذشت
آقای من کی؟ پاشای من کی؟ نگار کی؟ نور چشمم کی؟ خانم کی؟
کی؟ کی؟
مصطفی بیک، پسر گیزیر
پسر بیک
پسر بیکی صاحب نفوذ
‏...‏
‏...‏
‏"های" اگر بگویی، "های" او سر است
‏"هوی" اگر بگویی، "هوی" او سر است
کوراوغلو را زیر آب فرو می‌برد
آقای من کی؟...‏

این روایت البته از قول خود کوراوغلوست که در وصف همرزم تازه‌ای که پیدا کرده برای نگارخانم ‏می‌خواند. این‌جا بشنوید.‏

مصطفی‌بئی - عکس از ت.

مصطفی‌بئی در یک سه‌راهی از جاده اصلی بیرون می‌رود و جیپ را به‌سوی روستای آوچیلار ‏Avçılar‏ (شکارچیان) می‌راند. از کوچه‌های تنگ ده می‌گذریم. بافت ده مانند ایران است: خانه‌ها و ‏حیاط‌هایی با دیوارهای بلند. دیوارهایی که نتوان از پشت آن درون خانه را دید در جاهایی که ما ‏زندگی می‌کنیم وجود ندارد.‏

در بالادست ده راه‌های هموار به پایان می‌رسد و مصطفی‌بئی هشدار می‌دهد که تکان‌های شدید ‏جیپ و "آزمون آتش" از این‌جا آغاز می‌شود. جاده‌ی کوهستانی تنگ و سنگلاخ و ناهموار است. ‏حسابی بالا و پایین پرتاب می‌شویم. جاده در دل جنگل می‌پیچد و می‌پیچد و از کوه بالا می‌رود. ‏یکی از همراهان گله دارد که جنگل‌های این منطقه پر از درختان سربه‌فلک‌کشیده بوده اما اکنون ‏گویا همه را کنده‌اند و درختان همه کوچک و جوان‌اند. نیم‌ساعتی دیرتر به پاسگاه جنگلبانی ‏‏"شاهین‌دره" می‌رسیم. جیپ می‌ایستد و راننده می‌گوید که می‌توانیم پیاده شویم و قدری پیرامون ‏را تماشا کنیم تا او کارهای اداری اجازه‌ی عبور ما را انجام دهد. عجب! مقررات سفت و سختی ‏این‌جا هست! در کنار پاسگاه نیز مشابه تابلویی که در چاملی‌بئل دیدیم وجود دارد: «هرگونه عبور ‏غیرمجاز، شکستن و کندن شاخه‌ها، افروختن آتش، ریختن آشغال، کندن گیاهان، چراندن حیوانات، و ‏شکار ممنوع است».‏

پیاده می‌شویم و تا لبه‌ی جاده می‌رویم. چشم‌انداز زیبایی‌ست. دره و شهرک ساحلی آلتین‌اولوق ‏زیر پای ماست. جیپ دیگری از راه می‌رسد. کوچک‌تر است، از همین شرکت است و تازه می‌فهمیم ‏که همسفران دیگری هم داریم. به‌جز راننده و همکارش دو زوج سرنشینان آن هستند. خانم‌ها با ‏مانتو و روسری هستند. آنان نیز برای تماشای مناظر به ما می‌پیوندند. مردان کنجکاو‌اند و قبل از هر ‏چیز از یکی از دوستان ما می‌پرسند که ما کجایی هستیم. از "مسلمان" بودن ما بسیار شادمان ‏می‌شوند و با دوستمان دست می‌دهند. خودشان، هر دو زوج، از "اسکی شهر" ترکیه هستند. ‏دوستمان می‌گوید: «آهان...، از شهر "خوجا نصرالدین" (ملا نصرالدین)!»، با این آشنایی‌دادن دو زوج ‏را شادمان‌تر می‌کند و فضای تمامی تور خودمانی‌تر می‌شود. به روایت ترکی، ملانصرالدین اهل ‏اسکی شهر بوده‌است.‏

کارهای اجازه‌ی عبور انجام شده‌است، سوار می‌شویم و "ماجراجویی" را ادامه می‌دهیم. کمی بعد ‏جیپ در کنار یک درخت می‌ایستد و مصطفی‌بئی میوه‌های روی درخت را نشان می‌دهد. گوجه سبز ‏‏(آلوچه)های ریز است. دوستان دست دراز می‌کنند، مشتی می‌چینند، و بین سرنشینان پخش ‏می‌کنند. اما... مگر تابلوی جنگلبانی نگفت که این کار ممنوع است؟! گوجه‌ها آن‌قدر ترش‌اند که ‏نمی‌توان خوردشان. باز کمی دیرتر جیپ در کنار درختی با میوه‌های ریز و سرخ‌رنگ می‌ایستد. ‏مصطفی‌بئی می‌گوید که میوه‌ها خوردنی نیست اما از هسته‌های آن تسبیح می‌سازند. راست ‏می‌گوید: هسته‌ها عین دانه‌های تسبیح هستند. کارشناسان حاضر می‌گویند که دانه‌های تسبیح ‏‏33 یا 99 عدد باید باشند. سرنشینان همان‌طور از درون جیپ میوه‌ها را می‌چینند و می‌شمارند. و باز ‏جیپ در کنار بوته‌های گیاهی دارویی می‌ایستد. این گیاه مشتری چندانی ندارد. تنها ‏یکی از دوستان ما که با پزشکی "آلترناتیو" سروکار دارد کمی از این گیاه بر می‌دارد.‏

کاج گریان

چند کیلومتر بالاتر کنار یک درخت عظیم می‌ایستیم. آقا مصطفی همه را پیاده می‌کند، بر گرد خود ‏جمع می‌کند، درخت بزرگ را نشان می‌دهد و توضیح می‌دهد که در دهه‌ی هفتاد صاعقه‌ای زد و ‏آتش‌سوزی بزرگی در جنگل‌های این منطقه راه انداخت و همه‌ی جنگل سوخت. در این‌جا یک ‏احساس "آها" به دوست ما که فکر می‌کرد درخت‌های جنگل را کنده‌اند، دست می‌دهد. آقا ‏مصطفی ادامه می‌دهد و می‌گوید که تنها همین یک درخت، با آن‌که اثر صاعقه بر تنه‌ی آن دیده ‏می‌شود، سالم ماند و نسوخت. و هنگامی که جنگلبانان به این‌جا رسیدند، دیدند که از سوزنی‌های ‏آن قطره‌های آب می‌چکد: درخت داشت برای جنگل سوخته اشک می‌ریخت، و از این رو نام آن را ‏‏"آغلایان چام" ‏Ağlayan Çam‏ – کاج گریان – نهادند.‏

دوستان به هیجان می‌آیند و عکس‌های فراوانی از درخت و با درخت می‌گیرند. درخت‌های دیگر همه ‏بسیار کوچک‌تر و جوان‌تراند. معجزه‌ای‌ست که این درخت کهنسال در آتش نسوخته، اما مطالعه‌ی ‏بعدی من نشان می‌دهد که "آغلایان چام" به ترکی در واقع نام گونه‌ای از کاج‌هاست که در هیمالیا ‏و هندوکش می‌روید و در میان علمای گیاه‌شناسی بحث است که آن را ‏Pinus wallichiana‏ بنامند یا ‏Pinus excelsa‏. چکیدن قطره‌های آب از سوزنی‌های آن نیز طبیعی‌ست. پیداست که با تبدیل نام ‏گونه به نام خاص، از این درخت جاذبه‌ی گردشگری ساخته‌اند. باشد! حالا عیبی ندارد! هر چه ‏هست، احساس احترام به طبیعت را می‌انگیزد و این به‌خودی‌خود خوب است.‏

سوار می‌شویم و راهمان را پی می‌گیریم. سر یک پیچ مصطفی‌بئی دستور می‌دهد که همه ‏برخیزیم، سر پا بایستیم، و سمت چپ را نگاه کنیم؛ و آن‌سوی پیچ ناگهان دره و پرتگاه عظیمی بر ‏لبه‌ی جاده دهان می‌گشاید. ایستادن توی جیپ بی‌گمان برای تشدید احساس ایستادن بر لبه‌ی ‏پرتگاه است، اما کسی از سرنشینان فریاد ترس بر نمی‌کشد. راننده این‌جا را "کانیون" می‌نامد و ‏می‌گوید که این‌جاست منبع اکسیژن فراوان و معروف "کوه غاز" و درمان بیماران آسمی. جیپ ‏می‌ایستد و همه پیاده می‌شویم. آقا مصطفی ما را تا روی صخره‌هایی بر لبه‌ی پرتگاه راهنمایی ‏می‌کند. شکاف بزرگ و ژرفی‌ست در دل سنگ‌هایی که به سپیدی می‌زنند. من که فشار خون ‏بالایی دارم، اغلب در کوهستان و با اکسیژن فراوان فشار خونم پایین می‌رود. این‌جا هم به‌روشنی ‏احساس می‌کنم که فشار خونم پایین رفته و سرم سبک شده‌است.‏

دوستان در دلاوری و نزدیک‌تر و نزدیک‌تر رفتن به لبه‌ی پرتگاه با هم مسابقه گذاشته‌اند و ‏مصطفی‌بئی هم تشویقشان می‌کند. او جایی را در آن‌سوی دره‌ی مخوف نشان می‌دهد و می‌گوید ‏که چند ساعت بعد آن‌جا خواهیم ایستاد و این سو را نگاه خواهیم کرد. سرنشینان عکس‌های ‏فراوانی می‌گیرند.‏

کمی بعد در کنار یک چشمه می‌ایستیم. آب خنکی دارد، اما کمی بو و مزه‌ی چوب در آن هست و ‏نشان می‌دهد که سر راه از میان ریشه‌های درختان جنگلی گذشته‌است. اکنون در سرازیری ‏می‌رانیم. به گفته‌ی مصطفی‌بئی تا ارتفاع 1200 متری بالا رفته‌بودیم. چند پیچ آن‌طرف‌تر جیپ وارد ‏بیراهه‌ی کوچکی می‌شود و در کنار کلبه‌ای چوبی می‌ایستد. جیپ کوچک هم می‌رسد. این‌جا ‏چشمه‌ای با شیر آب، و دستشویی و توالت هم هست. مصطفی‌بئی اعلام می‌کند که ما ‏می‌توانیم تا ته دره‌ی کوچک آن‌سوی جاده برویم و پاهایمان را در آب رود خنک کنیم تا او و دوستانش ‏ناهار را آماده کنند.‏

ته دره‌ی جنگلی زیباست. هوا پاکیزه و فرح‌بخش است. آب زلال رود با صدایی دل‌انگیز از لابه‌لای ‏سنگ‌ها جاری‌ست و ما را به خود می‌خواند. دوستان هر یک به سویی می‌روند. کفش و جورابم را ‏در می‌آورم، بر تخته‌سنگی می‌نشینم و پاهایم را توی آب فرو می‌برم: یخ ِ یخ است. سرما تا مغز ‏استخوان‌های پایم نفوذ می‌کند و احساس درد می‌کنم، اما تحمل می‌کنم. دقیقه‌ای بعد پایم به ‏سرمای آب عادت می‌کند و لذت می‌برم.‏

عکس از ن.

دوستی لخت می‌شود و می‌پرد توی آب، اما درجا از شدت سرمای آب فریادش به آسمان می‌رود و ‏دوان بیرون می‌آید. من تا بالای زانو توی آب می‌روم، از باریکه‌ای می‌گذرم و خود را به جزیره‌ی ‏کوچکی می‌رسانم و می‌نشینم. یکی از خانم‌های ساکن آلمان از دور فریاد می‌زند: این "جزیره‌ی ‏شیوا"ست! و دوستی می‌گوید که شبیه مجسمه‌ی پری دریایی کپنهاگ شده‌ام!‏

چهار مسافر دیگر جیپ خودمان نیز به ما پیوسته‌اند و حالا دیگر همه خودمانی شده‌ایم. در طول راه ‏دوستان ما بارها خوردنی‌های گوناگون به آنان تعارف کرده‌اند و با شوخی‌هایشان آنان را نیز ‏خندانده‌اند. مسافران جیپ دیگر هم می‌آیند. مردانشان به ما نزدیک می‌شوند، اما زنان ‏حجاب‌پوششان همواره کمی دورتر می‌ایستند.‏

ساعتی بعد صدای سوت مصطفی‌بئی از سوی کلبه‌ی چوبی می‌آید، که یعنی ناهار حاضر است، و ‏یکی از دوستان ما با سوت پاسخ می‌دهد، که یعنی فهمیدیم و داریم می‌آییم! این یعنی "ارتباط ‏جنگلی". به‌سوی کلبه می‌رویم. مصطفی‌بئی و همکارانش عجب میزی چیده‌اند! در برنامه‌ی ‏تورهای آژانس رقیب خوانده‌بودیم که در طول برنامه با خوراک سرد پذیرایی می‌کنند، اما این‌جا ‏‏"کؤفته" [کباب کوبیده‌های کوچک] با ماکارونی، سالاد فراوان، نان و نوشابه چیده‌اند. چند قوطی ‏آبجو هم توی آب چشمه دارند خنک می‌شوند. خود مصطفی‌بئی برای همه غذا می‌کشد و اصرار ‏دارد که بیشتر بخوریم. میز و نیمکت‌های چوبی فراوانی به اندازه‌ی چندین تور هم‌زمان آن‌جا هست. ‏هر گروه بر گرد میزی می‌نشینیم و می‌خوریم. خوشمزه است.‏

شلاله‌لر

خنده و شوخی‌های بعد از ناهار ادامه دارد که مصطفی‌بئی برپا می‌دهد و می‌گوید که مایوها و ‏حوله‌هایمان را برداریم و دنبال او برویم. او هشدار می‌دهد که کوره‌راه خطرناکی در پیش داریم: مبادا ‏در طول راه با هم حرف بزنیم، یا حین راه رفتن رویمان را برگردانیم! گویی دارد بچه شهری‌های ‏کوه‌ندیده را نصیحت می‌کند. حق دارد. همه که مثل همه‌ی هشت نفر گروه ما نیستند که سابقه‌ی ‏کوهنوردی مفصل داشته‌باشند!‏

نیم ساعتی در کوره‌راهی جنگلی و صخره‌ای پیاده‌روی می‌کنیم. در جاهایی روی صخره‌ها نردبان‌های ‏چوبی گذاشته‌اند. کار خانم‌های محجبه‌ی جیپ دوم از همه دشوارتر است. آقا مصطفی اجازه ندارد ‏دست آن‌ها را بگیرد و کمکشان کند و تنها شوهرانشان اجازه‌ی این کار را دارند. اما شوهران آیا ‏خودشان را می‌توانند اداره کنند؟

به کف دره می‌رسیم و منظره‌ی زیبای چند آبشار در برابرمان هویدا می‌شود. این‌جا را "شلاله‌لر" ‏Şelaleler‏ (آبشارها) می‌نامند و مقصد نهایی این تور است. چند نفرمان لخت می‌شویم و می‌پریم ‏توی آب. این همان آبی‌ست که بالاتر پایم را در آن فرو کردم. بسیار سرد است. بعضی دوستان چند ‏ثانیه بیشتر دوام نمی‌آورند و بیرون می‌دوند. مصطفی‌بئی می‌گوید که باید پنج دقیقه دوام آورد و بعد ‏بدن عادت می‌کند. راست می‌گوید. ضربان قلب باید بتواند خود را تنظیم کند تا خون گرم به همه‌جای ‏بدن برساند. می‌مانم و آرام شنا می‌کنم. دو تن از خانم‌های گروه ما هم می‌مانند و مشغول ‏شوخی و شیطنت هستند. خانم‌های ساکن آلمان می‌پرند توی آب و زود بیرون می‌روند، اما ‏خانم‌های استانبولی کنار آب می‌نشینند و تماشا می‌کنند. مردان اسکی‌شهری در حوضی بالاتر ‏توی آب رفته‌اند، اما زنان حجاب‌پوششان بالای صخره‌ای دور نشسته‌اند و دارند ما را تماشا ‏می‌کنند (در عکس زیر پیدایشان کنید). خانم‌های گروه ما از این تبعیض سخت خشمگین و ناراحت‌اند، و من نیز. اما مگر ما توانسته‌ایم ‏جامعه‌ی خود را تغییر دهیم تا بتوانیم در جامعه‌ی ترکیه‌هم تأثیر بگذاریم؟ تازه، اردوغان دارد جامعه‌ی ‏ترکیه را در جهت حجاب بیشتر پیش می‌برد.‏

عکس از ت.

پس از آبتنی مفصل به کلبه باز می‌گردیم. گردانندگان تور چای آماده کرده‌اند. چه می‌چسبد! و ‏اکنون هنگام آواز سردادن است! یکی از دوستان از نخستین روز ورودمان به آقچای اصرار دارد که ‏ترانه‌ی آذربایجانی "بنفشه" را که در سال‌های دور در کوه‌ها می‌خواندم، بخوانم، و اکنون و این‌جا ‏دیگر راه فرار ندارم. می‌خوانم. همه‌ی اهل تور با دقت و شگفتی گوش می‌دهند. نمی‌دانم ‏ترکیه‌ای‌ها چه‌قدر از زبان این ترانه یا به‌قول خودشان "شرقی" را می‌فهمند. دختر جوان ساکن آلمان ‏دارد با آیفونش صدای مرا نمی‌دانم به کجا مخابره می‌کند. سپس یکی از دوستان ترانه‌ای گیلکی ‏می‌خواند، و باز دوستان اصرار می‌کنند که ترانه‌ای آذربایجانی، و این بار شاد بخوانم. "گئتمه، دایان" ‏را می‌خوانم و یکی از خانم‌های گروه ما با آهنگ آن می‌رقصد. آوازم که تمام می‌شود، ناگهان ‏صدایی از پشت سرم می‌گوید "آچ، آچ، آچ، آچ!" [بازکن، بازکن...!] یکی از مردان جیپ دوم است که ‏تکه‌ای شفتالو جلوی دهانم گرفته‌است و خندان می‌گوید: "ما این‌طوری تعارف می‌کنیم!" می‌خندم ‏و شفتالو را می‌خورم. او سپس به همه‌ی افراد گروه ما به همین شکل میوه "تعارف" می‌کند.‏

آقا مصطفی سنگ تمام می‌گذارد و بعد از چای هندوانه هم می‌آورد. این هم می‌چسبد. و اینک، ‏هنگام بازگشتن است. از راه دیگری باز می‌گردیم و مصطفی‌بئی، همچنان که قول داده‌بود، در ‏آن‌سوی "کانیون" بر فراز پرتگاه سهمگین‌تری می‌ایستد و همه را تشویق می‌کند که بر لبه‌ی پرتگاه ‏شیطنت کنند. یکی از دوستان پاکت بزرگی تخمه‌ی آفتابگردان درشت رو می‌کند که از ایران ‏آورده‌است. همسفران ترکمان، همه، بی‌استثناء، بیشتر از ما گرفتار و معتاد این تخمه‌ها می‌شوند و ‏پیوسته کف دستشان به‌سوی دوستمان دراز است و تخمه‌ی بیشتر می‌خواهند. مصطفی‌بئی نشسته بر ‏لبه‌ی پرتگاه، تخمه می‌شکند، و می‌گوید: این‌همه تور این‌جا آورده‌ام، اما هرگز بر لبه‌ی این ‏پرتگاه تخمه نشکسته‌ام!‏

ساعت از هشت غروب گذشته که دم خانه از جیپ پیاده می‌شویم. همسفران با هم ای‌میل و ‏فیسبوک رد و بدل می‌کنند و یکی از دوستان ما چهل لیره به "کیم؟ کیم؟ مصطفی‌بئی" انعام ‏می‌دهد. کم است برای سپاسگزاری بابت روزی سرشار از جنگل و کوه و آب و "اکسیژن" و خوراک و ‏شوخی و خنده و صفا و صمیمیت.‏

برای بزرگ‌کردن عکس‌ها روی آن‌ها کلیک کنید.‏

متن کامل تورکوی "گیزیراوغلو مصطفی‌بئی"‏
مجسمه‌ی پری دریایی کپنهاگ
ترانه‌ی بنفشه
ترانه‌ی گئتمه، دایان

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوهایی دیگر - 2

پس از بازگشت از چاناق‌قلعه، در ساحل "آلتین قوم" آقچای نمی‌توان تنی به آب نزد. چه ‏آرامش‌بخش است آب دریا! شامگاه به رستورانی که ماهی‌های تازه دارد می‌رویم. ماهی‌های دریا، ‏و پرورشی را جدا از هم در ویترینی پر از یخ چیده‌اند. تماشا می‌کنید، انتخاب می‌کنید و سپارش ‏می‌دهید. کباب می‌کنند و سر میز می‌آورند. دوستان کشف کرده‌اند که ماهی "چیپورا" ‏Çipura‏ ‏خوشمزه‌تر از همه است. آیا این نام با همان کپور خودمان هم‌ریشه است؟ خود ماهی که شباهت ‏چندانی به کپور ما ندارد، اما خوشمزه است.‏

دوستان کشف دیگری هم کرده‌اند: این‌جا نوشیدنی معمول در کنار ماهی، "آب شلغم" ‏şalgam ‎suyu‏ است – نوشابه‌ای به رنگ سرخ تیره که در دو نوع تند و غیر تند در بطری‌هایی با اندازه‌های ‏گوناگون می‌فروشند. نام شلغم اغلب ما را به یاد چیز آب‌پز نه‌چندان خوشمزه‌ای می‌اندازد که به ‏هنگام بیماری می‌خورند و رنگ آن هم سرخ نیست. پس این چیست که آبش را این‌جا می‌نوشند؟ با ‏خواندن روی بطری کشف می‌شود که این آب هویج سیاه است که می‌گذارند تخمیر و ترش ‏می‌شود و سپس این نوشابه را از آن می‌سازند. به نوشته‌ی واژه‌نامه‌ی آن‌لاین "بنیاد زبان ترکی" ‏واژه‌ی شلغم ریشه‌ی فارسی دارد و به معنای همان ریشه‌ی ترب‌مانندی‌ست که ما می‌شناسیم، با ‏نام گیاه‌شناسی ‏Brassica rapa‏. نام "آب شلغم" برای آب‌هویج ترشیده معلوم نیست از کجا آمده. ‏هرچه هست، نوشیدنی خوشمزه‌ای‌ست و در اینترنت فواید فراوانی برای آن برشمرده‌اند. ‏به‌نوشته‌ی ویکی‌پدیا آن را همراه با راکی هم می‌نوشند، و خمارشکن خوبی نیز هست!‏

هنگام خوردن ماهی کشف دیگری می‌کنیم: سس بسیار خوشمزه‌ای روی میز هست که گویا باید ‏روی ماهی ریخت. تشخیص من این است که این رب انار رقیق است. پرس‌وجو کم‌وبیش تشخیص ‏مرا تأیید می‌کند. خدمه رستوران می‌گویند که این "نار اکلیشی سوس" ‏Nar eklişi sos‏ است ‏که در بقالی‌ها و از جمله در "بیم" ‏BİM‏ می‌فروشند. قرار می‌شود که در نخستین فرصت از این ‏سس بخریم!‏

آخر شب دوستان ما را به کافه ریو می‌کشانند که موسیقی زنده دارد و قرار است خواننده‌ی معروف ‏شهر ایلهان آلتین ‏İlhan Altın‏ از ساعت ده‌ونیم شب آن‌جا آواز بخواند. ما که می‌رسیم ساعت از ‏ده‌ونیم گذشته‌است اما از خواننده خبری نیست و ارکستر در حال گرم کردن مجلس است. پیر و ‏جوان، مرد و زن در سالن کافه ریو و در فضای باز ساحل دریا نشسته‌اند، گوش به موسیقی ‏سپرده‌اند، چای، آبجو و چیزهای دیگر می‌نوشند، قلیان و سیگار می‌کشند، گپ می‌زنند، یا روی ‏صندلی خود را با موسیقی تاب می‌دهند.‏

ساعت از یازده هم گذشته که آقای ایلهان با کف‌زدن‌ها و سوت‌زدن‌های پرشور جمعیت روی صحنه ‏می‌رود، خوش و بش می‌کند، و آواز می‌خواند. صدایش بد نیست. پیداست که تنها ماییم که برای ‏نخستین بار او را می‌بینیم. بقیه همه با او و ترانه‌هایش به‌خوبی آشنا هستند، با او دم می‌گیرند، با ‏ترانه‌های او نشسته یا ایستاده می‌رقصند، و سرانجام یک‌یک روی صحنه می‌روند و رقصی پرشور ‏آغاز می‌شود. یکی از همراهان چندی‌ست که در ضرباهنگ رقص اینان دقیق شده و کشف کرده که ‏با ضرباهنگ رقص ما در ایران فرق دارد. راست می‌گوید. اما من دارم فکر می‌کنم که چه می‌شد اگر ‏مردم ما هم در شهرستان‌های مشابه چنین تفریحاتی می‌داشتند؟

ایلهان می‌خواند و می‌خواند، و گاه به میان جمعیت می‌آید و همچنان در حال خواندن با برخی‌ها ‏دست می‌دهد. خانم‌های شیک و پیکی هم در میان جمع هستند که برای او عشوه‌فروشی ‏می‌کنند. او یک خواننده‌ی دستیار هم دارد: مردی‌ست جوان که می‌گوید کار او "نوستالژی‌خوانی" ‏است. او نخست ترانه‌ای قدیمی از زکی مورن می‌خواند که حتی من هم که سن‌وسالی دارم آن را ‏نشنیده‌ام، و سپس ترانه‌ی معروف "چیله بولبولوم" از امل سایین Emel Sayın را با هنرمندی تمام می‌خواند و در ‏میان جمعیت طوفانی به‌پا می‌کند. او جمع را وامی‌دارد که "الله" را که در این ترانه تکرار می‌شود، ‏همه با هم و به صدای بلند فریاد بزنند. این "الله" در اجرای نخستین امل سایین وجود نداشت و ‏دیرتر در ترانه وارد شد. امل سایین در سفرش به ایران نیز در شوی تلویزیونی پرویز قریب‌افشار و نیز همراه با ‏انوشیروان روحانی بارها این ترانه را خواند و حسابی گل کرد.‏

شب به خوبی و خوشی به پایان می‌رسد. ساعتی از نیمه‌شب گذشته که به "گراندهتل" ‏می‌رسم و می‌خوابم.‏

به‌سوی چنلی‌بئل!‏

پیش از ظهر روز چهارم چند دوست دیگر از راه دور می‌رسند و به ما می‌پیوندند. شادی دیدار این ‏دوستان پس از سال‌ها در وصف نمی‌گنجد. همه‌ی روز به قدم زدن در جمعه‌بازار آقچای، گپ‌زدن با ‏دوستان و آفتاب و آبتنی می‌گذرد. خانم میزبان با فراهم کردن خوراکی‌هایی که سال‌هاست من و ‏چند تن دیگر در حسرتشان بوده‌ایم، و با مهربانی‌هایش سنگ تمام می‌گذارد و حسابی شرمنده‌مان ‏می‌کند.‏

هنگام ورق‌زدن کتابچه‌ی نقشه‌ای که همراه دارم، جایی به‌نام چاملی‌بئل ‏Çamlıbel‏ در همین ‏نزدیکی آقچای و سر راه چاناق‌قلعه کشف کرده‌ام. این نام، همان "چنلی‌بئل" آذربایجانی خودمان، ‏پناهگاه و ستاد فرماندهی کوراوغلو قهرمان داستان‌های فولکلوریک بسیاری از مردمان آسیاست. ‏اقوام و ملیت‌های گوناگون توصیف‌های ویژه‌ی خود را از کوراوغلو و چنلی‌بئل دارند. می‌دانم که ‏جاهای بی‌شماری به‌نام چاملی‌بئل در ترکیه هست که هیچ ربطی به داستان کوراوغلو ندارند. اما ‏منی که چند سال از بهترین سال‌های جوانیم را پای حماسه و اپرای کوراوغلو گذاشته‌ام، نمی‌توانم ‏این قدر نزدیک جایی به‌نام چاملی‌بئل باشم و به دیدن آن نروم!‏

عکس نخست از ن. – این عکس از م.‏

داوطلب فراوان است و پیش از طهر روز پنجم به‌سوی چاملی‌بئل می‌رویم. راهنمای جی‌پی‌اس این ‏چاملی‌بئل را بلد نیست و یکی دیگر را نزدیک ادرمیت پیدا می‌کند، که مقصد ما نیست. کمی طول ‏می‌کشد تا با پرس‌وجو خروجی این روستا را سر راه آلتین‌اولوق پیدا کنم. جاده‌ی باریک از روستای ‏چاملی‌بئل و باغ‌های زیتون پیرامون آن می‌گذرد و به‌سوی کوه و جنگل می‌رود. هر چه پیش‌تر ‏می‌رویم جاده‌ی سنگلاخ خراب‌تر می‌شود. این جاده در واقع جیپ‌رو است، اما من با پرروئی تمام با ‏ماشین سواری در آن پیش می‌رانم. این‌جا و آن‌جا در دو سوی جاده باغ‌های زیتون گسترده ‏شده‌است. به یک چشمه می‌رسیم و آبی به سر و رویمان می‌زنیم. خاک فراوانی روی ماشین ‏نشسته‌است. سپس به یک چشمه‌ی دیگر می‌رسیم. دوستان میل دارند که کمی پیاده‌روی کنند، ‏و همین هنگام به تابلویی می‌رسیم که می‌گوید: «هرگونه عبور غیرمجاز، شکستن و کندن ‏شاخه‌ها، افروختن آتش، ریختن آشغال، کندن گیاهان، چراندن حیوانات، و شکار ممنوع است»!‏

ماشین را پای همین تابلو می‌گذاریم، پیاده می‌شویم و کمی قدم می‌زنیم. چشم‌انداز دره و شهرک ‏ساحلی آلتین‌اولوق از آن بالا زیبا و دیدنی‌ست. دوستان عکس‌های فراوانی می‌گیرند، و من دارم در ‏دل از اپرای کوراوغلو می‌خوانم:‏

چنلی‌بئل اؤلکم، هر یئری محکم، محکم
قوش کئچه بیلمز بو سنگرلرین اوستوندن
قصد ائده‌بیلمز بو یئرلره هئچ بیر دشمن
‏...‏
خانلاریندان ظلم گؤرموش ارمنی‌لر، گورجولر
باشلاییب عصیانا، بیزلردن گلیب یاردیم دیلر
‏...‏
من گتیردیم بو جماعت قارداش اولسون بیزلره
خان جفاسیندان قاچانلار، قوی قوشولسون بیزلره
‏...‏
چنلی‌بئلده ظلم اولماز
بوردا خان – بئی یاشاماز
آزاد اولماق ایسته‌ین گلسین
راحت اولماق ایسته‌ین گلسین
بوردا هر کس قارداش‌دیر، قارداش
بیر – بیریله یولداش‌دیر، یولداش...‏

و ترجمه‌ی نزدیک چهل سال پیشم، با همه‌ی ایرادهایی که دارد:‏

چنلی‌بئل وطن من است، همه‌جایش محکم و تسخیرناپذیر است
حتی پرنده هم نمی‌تواند از فراز این سنگرها عبور کند
دشمن حتی فکر تسخیر این‌جا را هم نمی‌تواند بکند
‏...‏
ارمنی‌ها و گرجی‌هایی که از خان‌هایشان ظلم دیده‌اند
شروع به عصیان کرده‌اند و از ما تمنای یاری دارند
‏...‏
من این جمع را آوردم تا با ما برادر باشند
بگذار تا گریزندگان از جفای خان به ما بپیوندند
‏...‏
ظلم در چنلی‌بئل وجود ندارد
در این‌جا خان و بیک وجود ندارد
آزادیخواهان بیایند
خواستاران راحتی بیایند
این‌جا همه با هم برادر هستند، برادر
همه با هم رفیق هستند، رفیق...‏

فیلم سوئدی "در جست‌وجوی شوگرمن" که پارسال جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم مستند و 28 ‏جایزه‌ی دیگر را برد، نشان می‌دهد که چگونه تنها یک ترانه‌ی I Wonder‏ یک خواننده‌ی گمنام ‏امریکایی ‏Sixto Rodriguez‏ در دل جوانان، دانشجویان و روشنفکران افریقای جنوبی نخستین ‏شعله‌های انقلاب ضد آپارتاید را بر افروخت. عزیر ‏Üzeir‏ حاجی‌بیگوف و اپرایش کوراوغلو در اتحاد ‏شوروی سابق گمنام و ناشناخته نبودند، اما می‌خواهم بگویم که به‌گمانم پخش اپرای کوراوغلو و ‏انتشار متن دوزبانه‌ی آن در ایران نیز، در شرایط خفقان کشنده‌ی دهه‌ی 1350، شاید اندک تأثیری در ‏افروختن شعله‌ی انقلابی‌گری در دل‌های دانشجویان و برخی روشنفکران ایران داشت.‏

در راه بازگشت کنار یک تانکر آب می‌ایستیم. نوشته‌ی روی آن یعنی "بخشداری چاملی‌بئل" اما ما ‏‏"موهتارلیک" (مختارلیق) را به دلخواه خود "جمهوری خود مختار" معنی می‌کنیم: پس این تانکر ‏متعلق است به "جمهوری خودمختار کوراوغلو در چنلی‌بئل"! درود بر کوراوغلو و جمهوری آزاد و ‏فراملیتی او که خان و بیک هم ندارد! عکس‌های فراوانی می‌گیریم!‏

چاملی‌بئل قهوه‌خانه‌ی بزرگ و باصفایی دارد با استخری در حیاط بزرگش و چشم‌اندازی زیبا بر فراز ‏آلتین‌اولوق. می‌نشینیم. دوستی پسته‌ی ایران رو می‌کند، و آبجو و دوغ می‌نوشیم.‏

در پس‌کوچه‌ی تنگی دکان خرازی و کاردستی‌فروشی و عطاری تک‌افتاده‌ای پیدا می‌کنیم: چند پله ‏بالاتر از سطح کوچه ایوانی‌ست، کلبه‌ای چوبی، و آشپزخانه‌ای – همه پر از همه جور چیز که به ‏فروش گذاشته‌اند. مرد و زنی پشت میزی روی ایوان نشسته‌اند. با دیدن پنج مشتری شادمان از جا ‏می‌پرند. روی تابلوی کوچکی بر آستانه‌ی دکان نوشته‌اند "کؤیون دلی‌سی" ‏Köyün delisi‏. از خانم ‏دکاندار که لبخند بر لب کنارم ایستاده می‌پرسم:‏

‏

Köyün delisi‏ عکس از ت.‏

- منظور از این "دلی" آدم پر زور و پهلوان و سرکش است، مثل "دلی"های کوراوغلو، یا یعنی دیوانه؟
خندان می‌گوید: - هاها...، نه، این خود منم، یعنی دیوانه!‏
‏- ولی...‏
مرد خندان توضیح می‌دهد: - این فقط یک کلک است برای کشاندن مشتری‌ها!‏
‏- پس این چامبلی‌بئل شما جای کوراوغلو و "دلی"هایش نیست؟
‏- هاها...، نه، چامبلی‌بئل کوراوغلو یک جایی نزدیک شهر "بولو"ست...‏

دوستان می‌کاوند، هر چیزی را بر می‌دارند، قیمت می‌پرسند، چیزهای جالب را به هم نشان ‏می‌دهند، پیوسته می‌پرسند "این چیست؟"، "آن چیست؟". برخی‌شان ترجمه لازم دارند. مرد ‏دکاندار می‌پرسد کجایی هستیم و شگفت‌زده ادامه می‌دهد:‏

‏- چه‌طور از این‌جا سر در آوردید؟
‏- به خیال چاملی‌بئل ِ کوراوغلو آمدیم!‏

سری تکان می‌دهد و چیزی نمی‌گوید. دوستان صابون ِ زیتون و داروی گیاهی می‌خرند، و شاد و ‏خندان به شهر باز می‌گردیم. آفتاب و دریا می‌خوانندمان!‏

***
برای بزرگ‌کردن عکس‌ها روی آن‌ها کلیک کنید.‏

عکس‌هایی از کافه ریوی آقچای و برنامه‌ی ایلهان آلتین
ترانه‌ای با صدای ایلهان آلتین
فیلمی از پرده‌ی سوم اپرای کوراوغلو
متن کامل و رسمی (لیبرتوی) اپرای کوراوغلو به خط لاتین
متن "کامل" اپرای کوراوغلو که من با تکیه بر گوش‌هایم نوشتم، همراه با ترجمه‌ی فارسی
ترانه‌یI Wonder ‎‏  با صدای رودریگز
امل سایین: چیله بولبولوم – اجرای قدیمی
امل سایین و انوشیروان روحانی: چیله بولبولوم
اجرای تازه‌ای از امل سایین

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوهایی دیگر - 1

بر ساحل داردانل، چشم‌انداز تکه‌ای از نیمه‌ی اروپایی شهر چاناک‌کاله (عکس از ن.)‏

آب و خاک آقچای گویی دامن مرا گرفته‌است و به این زودی‌ها رهایم نخواهد کرد. پارسال سفری به ‏آن‌جا کردم و "تورکوها" را نوشتم، و امسال نیز مهر دوستان باز به آن‌جا کشاندم، هشت روزی از آب ‏و هوا و دیدنی‌ها و خورد و خوراک و مهر دوستان لذت بردم، و همین چند روز پیش بازگشتم. امیدوارم ‏نوشته‌های این بار نیز ارزش خواندن داشته‌باشند.‏

ساعت 21:15 شامگاه سوم سپتامبر در سالن ترانزیت فرودگاه "عدنان مندرس" ازمیر هرچه چشم ‏می‌گردانم، نماینده‌ی شرکت کرایه‌ی اتوموبیل آلمیرا ‏Almira‏ را در صف پیشوازکنندگان نمی‌بینم. قرار ‏بود او با تابلوی نام من آن‌جا باشد و ‏‎"Meet and Greet service"‎‏ ارائه دهد. البته قرارمان ساعت ‏‏21:30 است. از دفتر شرکت‌های دیگر می‌پرسم و می‌گویند که آلمیرا آن‌جا دفتری ندارد و نماینده‌ی ‏شرکت بیرون سالن منتظر مشتری‌هایش می‌ایستد. از سالن ترانزیت بیرون می‌روم. آن‌جا تنها یک ‏نفر تابلویی با نام کسی بر دست منتظر است، اما او ربطی به کرایه‌ی ماشین و به من ندارد. ‏می‌ایستم و می‌ایستم. ساعت 21:30 می‌شود، اما از نماینده‌ی شرکت آلمیرا خبری نیست. نکند ‏داخل سالن بود و ندیدمش، یا اکنون آن‌جاست؟ باید سری به سالن بزنم. برای این کار باید از ‏کنترل وسایل و بازرسی بدنی عبور کنم. مأموران بازرسی مهربانند. به انگلیسی می‌گویم که مسافر ‏نیستم و تنها به دیدار کسی می‌روم. زیاد سخت نمی‌گیرند و عبورم می‌دهند.‏

اما داخل سالن هم خبری از نماینده‌ی مربوطه نیست. دوباره بیرون می‌روم. می‌ایستم، قدم ‏می‌زنم، می‌کوشم به شماره‌ی شرکت تلفن بزنم، اما گوینده‌ای می‌گوید که این شماره وجود ندارد! ‏سرانجام سروکله‌ی آقای نماینده با 15 دقیقه تأخیر پیدا می‌شود. عین خیالش هم نیست که دیر ‏کرده‌است. مدارک مرا بررسی می‌کند، چیزهایی می‌نویسد، امضاهایی می‌گیرد، می‌فهمد که ‏اطلاعات من درباره علامت عبور از اتوبان‌های پولی که روی شیشه‌ی جلوی اتوموبیل نصب شده‌، ‏کم است، و 50 لیره اضافه برای آن علامت می‌خواهد. می‌گویم که قصد رانندگی در اتوبان‌های ‏پولی را ندارم، اما او می‌گوید که در خیابان اصلی شهر پلی خراب شده و چاره‌ای جز عبور از اتوبان ‏کمربندی و پولی ازمیر ندارم! می‌دانم که دروغ می‌گوید و قصدش تیغ زدن 50 لیره است. چاره ‏چیست؟ می‌دهم.‏

باک ماشین خالیست. قرار بود تا یک چهارم سوخت داشته‌باشد. نماینده مرا تا نزدیک‌ترین ‏پمپ بنزین می‌برد و آن‌جا ماشین را تحویلم می‌دهد. باک را با گازوئیل پر می‌کنم. می‌شود 200 لیره. 5 لیره ‏هم به مأمور پمپ انعام می‌دهم. دعایم می‌کند. هوا گرم است، به‌ویژه برای کسی که در نزدیکی قطب زندگی می‌کند. از فروشگاه کنار پمپ کمی خوردنی و یک شیشه ‏آب خنک می‌خرم. در ‏گوشه‌ای از پمپ بنزین پارک می‌کنم و به وارسی و یاد گرفتن دگمه‌ها و اهرم‌های ماشین ‏می‌پردازم، آینه‌ها و صندلی را تنظیم می‌کنم. یک فورد فوکوس سی – ماکس خواسته بودم و همان ‏را برایم آورده‌اند. ماشین کم‌وبیش نوست و هیچ ایرادی ندارد. پیش به‌سوی آقچای!‏

این بار مسیر و جاده برایم آشناست و با سرعت بیشتر و راحت‌تر می‌رانم. ساعت نیم بعد از ‏نیمه‌شب به مقصد می‌رسم. شهر ساحلی بیدار است و دوستان مهربان منتظراند. دیدار دوستانی ‏که سال‌هاست ندیده‌امشان و پیش از من از راه‌های دوری رسیده‌اند، خستگی چهارده ساعت در ‏راه بودن، از خانه تا فرودگاه استکهلم، تا فرودگاه استانبول، تا فرودگاه ازمیر، و تا آقچای را از تن و ‏جانم می‌برد. میزبان مهربان با اصرار برایم غذا گرم می‌کند. دو ساعتی می‌نشینیم و از هر دری گپ می‌زنیم. ‏هنگام خواب است. امسال و اکنون رمضان گذشته‌است و خبری از "طبل‌های سحری" نخواهد بود. ‏چه خوب!‏

گراندهتل

امسال دوستان بیشتری این‌جا جمع می‌شوند و من قصد دارم که در هتل اقامت کنم. "گراند ‏کوتلوگون هتل" ‏Grand Kutlugün Hotel‏ را انتخاب می‌کنیم که هم نزدیک خانه‌ی دوستانم است و ‏هم در 150 متری ساحل دریا. خانم کارمند هتل با خوشرویی ما را می‌پذیرد و چند اتاق نشانمان ‏می‌دهد. استانداردهای آن چندان بالا نیست، معمولی‌ست، اما ایراد ویژه‌ای هم ندارد. دوست و ‏میزبانم با مدیر هتل چانه می‌زند و اکنون که فصل گردشگری سپری شده، به شبی 50 لیره رضایت ‏می‌دهیم. این نزدیک نصف قیمت "مسافرخانه"های ‏vandrarhem‏ سوئد است که تخت‌های دوطبقه ‏دارند و آشپزخانه و دوش و توالت مشترک، و ملافه و حوله هم پای خودتان است. این‌جا اتاقی با دو ‏تخت جدا، با همه امکانات یک هتل واقعی، شامل صبحانه، به من می‌رسد. راضی هستم و گله‌ای ‏ندارم. اما به‌زودی ایرادهای ریز و درشت خود را نشان می‌دهند: آب حمام با یک گرمکن برقی ‏دیواری گرم می‌شود و تنظیم گرمای مناسب برای دوش گرفتن با آن کار حضرت فیل است؛ دوش به ‏گیره‌ی روی دیوار بند نمی‌شود و باید توی دست گرفتش؛ هتلدار از پنجره‌های دو جداره حرف زده که ‏گویا جلوی سروصدای بیرون را می‌گیرند، اما درزهایی در چارچوب پنجره‌ها باز است و صدای ترافیک ‏خیابان و چهارراه پشت پنجره، و واق‌واق سگ‌های ولگرد خیابان که همه هر شب تا صبح ادامه ‏دارند، برای گوشی که به سکوت خانه‌ی من در سوئد عادت کرده، آزارنده است.‏

‏"صبحانه" نان و پنیر و کره و مربا و چای و تخم‌مرغ آب‌پز سفت است و کمی گوجه فرنگی و خیار – ‏همین. خوب است که من هیچ قهوه نمی‌خورم! تازه، از روز دوم بشقاب هر کس را از پیش آماده ‏کرده‌اند و چیده‌اند و چیز بیشتری نیست که بردارید. از سرویس و نظافت اتاق و تعویض ملافه و حوله ‏و غیره هم خبری نیست. اما عیبی ندارد: همه چیز که نمی‌تواند ایده‌آل باشد! تازه، این‌طوری برای ‏محیط زیست هم بهتر است! با همه‌ی این احوال، هنوز این "گراندهتل" با این قیمت از ‏مسافرخانه‌های سوئد بهتر است. تصویر یک ستاره در کنار کلمه‌ی "گراند" در نام هتل هست و ‏دوستان به‌شوخی می‌گویند که این هتل "یک ستاره" است.‏

همه‌ی روز دوم با آبتنی و آفتاب و گپ زدن با دوستان دیرین و قدم زدن در خیابان لمان آکپینار ‏Leman ‎Akpınar Cd.‎‏ سپری می‌شود. با آن‌که فصل گردشگری تمام شده، ساحل دریا خلوت نیست. دریای آبی، ‏آرام است و سطح آن در آفتاب می‌درخشد. آب خوب و گرم است. از همان پارسال تنی به آب نزده‌ام و شنا می‌چسبد. شامگاه نیز ‏خیابان هنوز شلوغ است، اما نه به شلوغی پارسال. مرد و زن، پیر و جوان، با حجاب و نیمه‌عریان، در ‏میان دست‌فروشان و دکان‌های یادگاری‌فروشی تا ساعتی پس از نیمه‌شب قدم می‌زنند. امسال ‏هم در ساحل و هم در این خیابان زنان حجاب‌پوش بیشتری دیده می‌شوند. حتی زنانی چادری و ‏نقاب‌پوش نیز می‌بینم. پارسال چنین چیزی ندیدم. در مقابل، تعداد پرچم‌های ترکیه و تصاویر آتاتورک ‏هم که بر در و دیوار و سر در دکان‌ها آویخته‌اند بیشتر شده‌است. آیا جامعه‌ی ترکیه دارد قطبی ‏می‌شود؟

چاناق‌قلعه

پارسال تا ویرانه‌های شهر باستانی ترویا در 20 کیلومتری شهر چاناق‌قلعه ‏Çanakkale‏ رفتم، اما دیدار ‏چاناق‌قلعه دست نداد. چند تن از دوستان را تشویق می‌کنم و پیش از ظهر روز سوم به‌سوی این ‏شهر در 100 کیلومتری شمال آقچای رهسپار می‌شویم.‏

چاناق به ترکی یعنی کاسه. گویا در این شهر و قلعه‌ی قدیمی آن کاسه‌های سفالی خوبی ‏می‌ساخته‌اند و نام شهر از آن‌جاست. این شهر اهمیت استراتژیک بسیاری دارد، زیرا در کنار ‏تنگ‌ترین جای تنگه‌ی داردانل و در هر دوسوی تنگه گسترده شده‌است. این تنگه اروپا را از آسیا جدا ‏می‌کند و چاناق‌قلعه پس از استانبول دومین شهر جهان است که در دو قاره جا دارد. خیال می‌کردم ‏که نام "داردانل" ترکی‌ست و مرکب از دار = تنگ، و دانل = تونل (؟)، اما اکنون آموختم که این نام ‏در اصل از نام یکی از پسران زئوس خدای یونانی گرفته شده‌است.‏

سربازان خشایارشا
آب داردانل را شلاق می‌زنند.

تنگه‌ی داردانل، به طول 60 کیلومتر، تنها راهی‌ست که دریای مرمره را به دریای اژه وصل می‌کند، و ‏بنابراین تنها راهی‌ست که کشورهای پیرامون دریای سیاه را (پس از گذشتن از تنگه‌ی بوسفور) به ‏آب‌های آزاد وصل می‌کند. خشایارشا و اسکندر هر دو درست در همین چاناق‌قلعه در دو جهت ‏مخالف از عرض داردانل گذشتند. خشایارشا در سال 482 پیش از میلاد هنگامی که به یونان ‏لشگرکشی می‌کرد این‌جا برای گذشتن از آب، دو پل از کلک‌های چوبین ساخت، اما، به نوشته‌ی ‏هرودوت، خدایان و آب به نجات یونان شتافتند: طوفانی درگرفت و پل‌ها را ویران کرد. خشایارشا فرمان ‏داد که طراحان ِ دو پل را گردن بزنند، و به افرادی از سپاهش فرمان داد که با کوبیدن میله‌های آهنین ‏داغ شده در آتش، آب داردانل را مجازات کنند. سپس معماری دیگر پلی از کشتی‌ها ساخت و ‏خشایارشا و سپاهیانش توانستند از آب بگذرند.‏

در سال 1915 به هنگام جنگ جهانی نخست نیز ترکان به فرماندهی مصطفی کمال آتاتورک در ‏چاناق‌قلعه حماسه‌ی بزرگی آفریدند و در نبردی معروف به "عملیات گالیپولی" نگذاشتند نیروی دریایی ‏متفقین متشکل از سربازان انگلیسی، فرانسوی، هندی، استرالیائی، و نیوزیلندی از راه داردانل خود ‏را به کنستانتینوپل (استانبول) برسانند و آنان را در شبه‌جزیره‌ی گالیپولی به دام انداختند. اما ‏امپراتوری عثمانی در جبهه‌های دیگر شکست خورد و فروپاشید. در چاناق‌قلعه یادبودهای فراوانی ‏برای بزرگداشت ایستادگی سلحشوران نبرد گالیپولی برپا کرده‌اند. از جمله "شهیدگاه"های متعددی ‏برای 60 هزار کشته در نیمه‌ی اروپایی چاناق‌قلعه هست.‏

زیر آفتاب داغ ظهر به چاناق‌قلعه می‌رسیم. راهنمای جی‌پی‌اس ماشین که قرار است ما را به "مرکز ‏شهر" برساند، طبق معمول گویا به مرکز هندسی شهر راهنمایی‌مان می‌کند: در کوچه‌ای تنگ و ‏خشک و خالی و به‌کلی بی‌ربط می‌گوید «به مقصد رسیدید»! یکی از همراهان پیاده می‌شود و از ‏رهگذری پرس‌وجو می‌کند: برای رفتن به شهیدگاه‌ها باید با ماشین رفت توی کشتی‌هایی که عرض ‏تنگه را می‌پیمایند و به بخش اروپایی می‌روند؛ در این طرف چیز زیادی برای دیدن نیست؛ تنها اسب ‏چوبی معروف هست، و قلعه‌ای به‌نام "چیمنلیک کاله‌سی" ‏Çimenlik Kalesi‏ (قلعه‌ی چمنزار).‏

با شم جهت‌یابی خودم مرکز تجاری شهر را می‌یابم. اسکله‌ی کشتی‌های ماشین‌بر نیز ‏همان‌جاست. اما ما خسته و تشنه و گرسنه و آفتاب‌زده‌ایم. در کوچه‌های تنگ نزدیک مرکز شهر چرخی ‏می‌زنم و جایی برای پارک ماشین پیدا می‌کنم. ماشین را رها می‌کنیم و به سوی کافه‌های کنار ‏ساحل می‌رویم. خود را درون قهوه‌خانه‌ی بزرگی درست در کنار تنگه‌ی داردانل می‌اندازیم و بر گرد ‏میزی می‌نشینیم و چشم‌انداز تنگه و قلعه‌ی آن‌سوی آب را تماشا می‌کنیم (عکس نخست).‏

یکی از دوستان که علاقه‌ی ویژه‌ای به نانوایی‌ها و شیرینی‌پزی‌های ترکیه دارد، از نانوایی نزدیک ‏قهوه‌خانه چیزهای خوشمزه‌ای می‌خرد و می‌آورد. دوستان این‌ها را با چای می‌خورند و من با دوغ. ‏این دوغ‌های ترکیه در سوئد گیر نمی‌آید! برایم جالب است که در رستوران‌ها و قهوه‌خانه‌های این ‏منطقه می‌توان خوردنی و نوشیدنی همراه خود را روی میز گذاشت و خورد. آیا این کار در شهرهای دیگر، ‏مانند استانبول و آنکارا هم مجاز است؟ در سوئد مجاز نیست، یا دستکم صاحب کافه هیچ از این کار ‏خوشش نمی‌آید.‏

صیادان صدف (عکس از ن.)‏

چند ده متر آنسوتر اسکله‌ی کوچکی هست که صیادان صدف روی آن مشغول کاراند. پسرکی پولی ‏از گردشگران می‌گیرد، توی آب شیرجه می‌زند، و با دستانی پر از صدف خوراکی روی آب باز ‏می‌گردد و آن‌ها را به گردشگر می‌دهد.‏

از کسی نشانی اسب چوبی ترویا را می‌پرسیم و معلوم می‌شود که در همان پانصدمتری ماست. ‏به آن‌سو می‌رویم و سرانجام اسب را که درخت بزرگی از دیدمان پنهان کرده، پیدا می‌کنیم. دیدار ‏هیجان‌انگیزی‌ست! این همان اسب چوبی‌ست که برای فیلم "ترویا" (2004) با شرکت براد پیت ‏ساخته‌شد. پس از پایان فیلم‌برداری در مکزیک، شرکت‌های سازنده‌ی فیلم (از جمله وارنر و برادران) ‏مجسمه‌ی اسب را به ترکیه هدیه کردند و در سال 2006 مجسمه در ساحل داردانل در چاناق‌قلعه ‏نصب شد.‏

(عکس از ن.)

دوستان عکس‌های فراوانی می‌گیرند. آن‌جا یک ساعت آفتابی هم هست که توجه اهل فن را جلب ‏می‌کند.‏

دوستان حال و حوصله‌ی رفتن به شهیدگاه‌ها در آن‌سوی تنگه را ندارند. پس می‌رویم تا در کوچه‌های ‏تنگ و قدیمی و پر از فروشگاه‌ها در مرکز شهر قدمی بزنیم. جالب و دیدنی‌ست. دوستان چپ و ‏راست عکس می‌گیرند. ساعتی بعد گرما و آفتاب بار دیگر تشنه‌مان کرده‌است. قهوه‌خانه‌ای قدیمی ‏با حیاطی سنگ‌فرش و مصفا در پس‌کوچه‌ای نظر دوستان را جلب می‌کند: "قهوه‌خانه خان (هان) – ‏تأسیس 1889". وارد می‌شویم، در سایه‌ی درختی می‌نشینیم و چای "سپارش" می‌دهیم. دوست ‏میزبان مهربانمان میوه‌هایی را که از خانه آورده رو می‌کند. می‌چسبد!‏

به‌سوی ماشین می‌رویم و سر راه در چند کوچه و خیابان دیگر نیز قدم می‌زنیم. دوست ‏شیرینی‌دوستمان نانی گرم و نرم شبیه بربری خودمان، اما کوچک و نازک پیدا می‌کند که توی آن ‏چیزهای مختلفی پر کرده‌اند. همچنان قدم‌زنان می‌خوریمش. خوشمزه است. مزه‌ی پیراشکی‌های ‏روسی را دارد.‏

در صدمتری ماشین کشف می‌کنیم که پشت دیوار "چیمنلیک کاله‌سی" پارک کرده‌ایم. چه خوب! ‏می‌توانیم قلعه را هم ببینیم. این‌جا یکی از سنگرهای پایداری در برابر نیروی دریایی متفقین ‏در جنگ جهانی نخست بوده‌است. سراسر "چمنزار" نمایشگاهی‌ست از بقایای توپ‌ها، مین‌ها، اژدرهای دریایی، و حتی ‏لاشه‌ی یک زیردریایی آلمانی (متحد عثمانی در جنگ). سکو و ستون یادبودی برای فرماندهان و ‏کشتگان این قلعه نیز ساخته‌اند. آن‌جا در کنار عکس‌هایی از صحنه‌های نبرد، بر مرمری نوشته‌اند: ‏‏«رفتند. نتوانستند عبور کنند. عبور نخواهند کرد». این شاید متن تلگرافی‌ست که فرمانده قلعه ‏پس از عقب‌نشینی متفقین به ستاد ارتش فرستاد.‏

فضای این چمنزار و قلعه بسیار باشکوه و سلحشورانه و میهن‌پرستانه است. می‌خواهیم به درون ‏قلعه برویم، اما کشف می‌کنیم که بازدید از قلعه پنجشنبه‌ها، یعنی امروز، تعطیل است. چه حیف. ‏وقت بازگشتن به آقچای است.‏

برای بزرگ کردن عکس‌ها، روی آن‌ها کلیک کنید.‏
تورکوی "چاناق‌قلعه" را این‌جا بشنوید.‏
صحنه‌ی کوتاه اسب چوبی از فیلم "ترویا" را این‌جا ببینید.‏

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوها - 5

آیوالیق

آیوالیق ‏Ayvalık‏ [هیوالیق = باغ به] بندر معروف منطقه است که در چهل کیلومتری جنوب آقچای واقع شده‌است. ‏کشتی‌های مسافربری شهر میتیلینی ‏Mytilini‏ مرکز جزیره‌ی یونانی لسبوس از آیوالیق رفت‌وآمد می‌کنند. یکی از ‏دوستان سال‌ها پیش در آیوالیق بوده و بازار بزرگ ماهی‌فروشان آن در خاطرش نقش بسته‌است. تعریف می‌کند ‏که وانت‌ها پیوسته می‌آمدند و بار ماهی در میانه‌ی بازار خالی می‌کردند.‏

نمی‌دانم که آیا زمانی این‌جا باغ به وجود داشته، یا نه. اکنون هیچ نشانی و عطری از به و باغ به در آن نمی‌یابیم. ‏از همان دروازه‌ی شهر بوی ماهی گندیده بینی‌مان را می‌آزارد. هر چه به مرکز شهر نزدیک‌تر می‌شویم، بوی ‏ماهی بیشتر می‌شود.

‏[بخش پنجم (پایانی) و متن کامل سفرنامه را در این نشانی، و اگر آن نشانی در دسترس نیست، در این نشانی بخوانید.]‏

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوها - 4

آی عشق، آی عشق...‏
‏[شاملو]‏

همه‌ی دیروز را در ساحل دریا و با آبتنی گذراندیم. امروز به دیدن "یکشنبه‌بازار" زیتینلی می‌رویم. در دو سوی یک ‏خیابان باریک، زیر چادرها و چترها، روستائیان منطقه محصولات باغ‌ها و کشتزارهایشان را بر بساطشان چیده‌اند، ‏فریاد می‌زنند، شعار می‌دهند و جنس‌شان را تبلیغ می‌کنند. رنگ، رنگ... سبزی، میوه، خشکبار، رنگ و وارنگ، ‏همه تر و تازه، خوش عطر. خیار گل‌به‌سر، گوجه‌فرنگی، گردو، فلفل، بادمجان، زیتون، انگور، هلو، گلابی، خربزه... ‏معلوم نیست که کدام بساط را باید نگاه کرد و از کدام‌یکی باید خرید. این‌جا با فروشگاه‌های بزرگ سوئد خیلی ‏فرق دارد!‏

یکی از دوستان قیمت مغز گردو را می‌پرسد. پسر جوان می‌گوید و من برای دوستم به فارسی ترجمه می‌کنم: این ‏چهل‌وپنج لیره، اون سی‌وپنج لیره، اون‌یکی هم بیست‌وپنج. دوستم قیمت وسطی را دوباره می‌پرسد، و این‌بار ‏پسر جوان به‌جای من می‌گوید "سی‌وپنج"! دوستم شگفت‌زده می‌پرسد:‏

‏- ا ِه، شما فارسی بلدین؟
و جوان صدایش را کمی پایین می‌آورد، و کمی شرمگین، و کمی غمگین، می‌گوید که کرد است، از دیاربکر. خب، ‏واضح است: سی‌وپنج به کردی هم می‌شود همان سی‌وپنج!‏

دوستم دارد از یک بساط زیبا و پر از رنگ‌های شاد عکس می‌گیرد که زنی از آن‌سو دوان می‌آید و می‌گوید: خب، از ‏خودم هم عکس بگیر! عجب! من فکر می‌کردم که شاید دلشان نخواهد که عکس خودشان یا بساطشان را ‏بگیریم، اما به‌زودی کشف می‌کنیم که همه دوست دارند که عکس خودشان را با بساطشان بگیریم. می‌پرسند: ‏عکسمان را به آلمان می‌برید، نه؟ پس بگیرید، بگیرید! عکس را برای خودمان می‌آورید؟ - و دشوار است برایشان ‏توضیح دادن که این عکس‌ها دیجیتال است و نه روی کاغذ. یکی از دوستان می‌خواهد به ترکی آذربایجانی ‏‏"کامپیوتر" و "دیجیتال" را برای مرد سبزی‌فروش سالمندی توضیح دهد: طفلک!‏

دوست دیگرم دارد به ترکی آذربایجانی با فروشنده‌ای چانه می‌زند. مرد موقر و میانسالی از پشت سر به فارسی کتابی ‏می‌گوید:‏

‏- چه می‌خواهید خانم؟
‏- ا ِه، سلام! شما ایرانی هستین؟
‏- نه! کمی فارسی بلدم! در استامبول کسب و کار دارم.‏

عجب! آیا اکنون دیگر می‌توان نتیجه گرفت که خیلی از کسانی که در استامبول کسب و کار دارند، کمی فارسی ‏یاد گرفته‌اند؟

در این بازار، مردان و زنان کار و زحمت، دوشادوش و در کنار هم، در تلاش‌اند و همه شاد و سرزنده به نظر ‏می‌رسند. این‌جا زنی سالمند انواع زیتون‌ها را بر بساطش دارد. چمباتمه زده‌است و دارد انجیری را پاره می‌کند تا ‏شاید خودش بخورد. آشنایش از کنارش می‌گذرد و می‌گوید: - دائم ایشته آننه [همیشه به‌کار، مادرجان] – و این ‏اصطلاحی را که میلیون‌ها سال بود فراموش کرده‌بودم، به یادم می‌آورد. یادم باشد که در راه بازگشت از همین ‏مادر روغن زیتون بخرم.‏



آن‌جا انگورهای هوس‌انگیزی چیده‌اند که مرا به سال‌های کودکی می‌برد و انگور لطیف و شیرین و بی‌همتای خیوو ‏‏[مشکین‌شهر] را به یادم می‌آورد. دوستی رشته‌ی خاطراتم را می‌گسلد و صدا می‌زند: - بچه‌ها بیایید این‌جا، ‏انجیرهای تازه آوردند – و به آن سو می‌روم. زنی جوان جعبه‌هایی را که انجیرهای تر و تازه و درشت با سلیقه در ‏آن‌ها چیده شده‌اند، بر زمین می‌گذارد. در تب و تاب است. دوان می‌رود و از چند متر دورتر جعبه‌ی دیگری می‌آورد. ‏دوستم می‌خواهد انجیر برچیند، و زن جوان کیسه‌ای به او می‌دهد، اما نگاهش به من است. چه زن زیبایی! ‏پیراهنی بلند و مشکی و گلدار بر تن دارد و روسری مشکی و گلداری را، هماهنگ با پیراهنش، به سبک همه‌ی ‏این زنان کار و زحمت پشت گردنش گره زده‌است. سر و وضعی پاکیزه و دلپذیر دارد. بار دیگر می‌دود و از چند متری ‏ترازوی دوکفه‌ی قدیمی و بزرگی را می‌آورد. دو مشتری دیگر پیدا شده‌اند، و زن جوان نمی‌دانم چه چیزی در من ‏دیده که هم‌چنان که در تب و تاب کیسه می‌دهد، چمباتمه می‌زند، وزن می‌کند، پول می‌گیرد، می‌جهد، می‌دود، ‏و از آن چند متری میوه‌ی دیگری می‌آورد، نگاه از من بر نمی‌گیرد، و سر درد دلش باز می‌شود. برخی از حرف‌هایش ‏را باید به حدس دریابم:‏

‏- نمی‌گذارند کسب و کارم را بکنم. هر جا بساطم را می‌چینم، می‌گویند این‌جا نمی‌شود، برو یک جای دیگر. کجا ‏بروم؟ - می‌دود و یک جعبه‌ی دیگر می‌آورد - یک جا پول وحشتناک می‌خواهند؛ یک جا می‌گویند این‌جا سر راه ‏است؛ - پول از یک مشتری می‌گیرد - یک جا سایبان ندارد. من سایبان ندارم. حالا کله‌ی خودم هیچ، ولی این ‏میوه‌ها را که نمی‌توانم زیر این آفتاب داغ بچینم – کیسه‌ی انجیر دوست مرا وزن می‌کند، کمی سبک‌تر از سنگ ‏آن‌یکی کفه است. همچنان که نیم‌نگاهی به من دارد و حرف می‌زند، یک انجیر بر می‌دارد، اما آن را نمی‌پسندد و ‏یکی دیگر بر می‌دارد، و توی کیسه می‌گذارد. اکنون کفه‌ی انجیر سنگین‌تر از کفه‌ی دیگر است، و میوه‌فروش زیبا ‏راضی‌ست. کم‌فروشی نمی‌کند. – تازه آمده بودم توی سایه‌ی آن ماشین که حالا می‌خواهد جابه‌جا کند و باید ‏بروم کنار – کیسه را بر می‌دارد و همچنان که نگاهش بر من است و درد دل می‌کند، آن را به‌سوی دوستم دراز ‏می‌کند، اما هر دو دست دوستم برای پول دادن گیر است، و من هم‌چنان که در زیبایی این زن غرق شده‌ام، دست ‏دراز می‌کنم و کیسه را می‌گیرم: - هر یکشنبه یک قانون تازه این‌جا می‌گذارند؛ نمی‌دانم فلان عوارض را باید ‏بدهید، نمی‌دانم این نمی‌شود، آن نمی‌شود... خب، پس من چه کنم آخر؟ از سر صبح این‌جا سرگردانم...‏

در تقلاها و دویدن هایش روسری‌اش کمی شل شده و طره‌ای از موهای صاف و براق و مشکی‌اش از زیر روسری بر ‏بناگوش زیبایش ریخته‌است. نمی‌توانم نگاه از او برکنم. اما خرید دوستم به پایان رسیده و باید برویم. سری به ‏سپاس و ستایش و احترام برای زن فرود می‌آورم، و او بی‌اختیار حرکت مرا تقلید می‌کند، ناشیانه سری فرود ‏می‌آورد بی آن‌که نگاه از من بر گیرد، هم‌زمان شانه‌های خوش‌تراشش را ناشیانه بالا می‌کشد، و با این حرکت ‏دلم را آب می‌کند؛ دلم را صد چندان می‌برد؛ دلم می‌خواهد سرش را روی سینه‌ام بگذارد... اما... لعنت! لعنت! ‏لعنت بر این دل دیوانه! لعنت بر گردش چرخ و روزگار!‏

دلم را از سینه بیرون می‌کشم، می‌کوبمش بر زمین و زیر پا له‌اش می‌کنم، رو می‌گردانم، و می‌روم... دیگر ‏حسابش را ندارم که چند بار با دلم این کار را کرده‌ام.‏

شب‌های آقچای

جنب‌وجوش و زندگی شهر آقچای از حوالی ساعت 9 شب آغاز می‌شود. نمی‌دانم که آیا تنها در ماه رمضان چنین ‏است، یا این داستان همه‌ی تابستان‌هاست: در یک راسته‌ی با طول نزدیک به دو کیلومتر در خیابان ساحلی ‏آقچای دستفروشان بساط خود را می‌گسترند، کافه‌ها، رستوران‌ها، لباس‌فروشی‌ها، یادگاری‌فروشی‌ها، ‏اسباب‌بازی‌های سیار کودکان و نوجوانان، و... رنگین و آراسته و پر زرق‌وبرق، فعال‌اند. رودی از مردم، مرد و زن و پیر ‏و جوان، دخترانی با حجاب، یا با شلوارک داغ، تنگ هم قدم می‌زنند؛ می‌آیند و می‌روند. گاه دشوار است راهی در ‏میان جمعیت گشودن. دوستان می‌گویند که تازه با آغاز ماه اوت این راسته خلوت شده و شاید بسیاری از ‏گردشگران ترک به خانه و زندگی خود بازگشته‌اند.‏

این‌جا بساط بزرگی‌ست که در آن بامیه در دیگی پر از شیره می‌جوشانند و بامیه‌ها را در کاسه‌های کوچک بلورین ‏برای فروش روی پیشخوان می‌چینند؛ آن‌جا، در کنار کافه‌ای، دختر جوانی در کنار یک منقل با ذغال‌های گداخته ‏نشسته و قهوه‌ی سنتی ترک می‌جوشاند و به مشتری‌هایش می‌دهد؛ این‌جا در درون کافه، گروهی موسیقی ‏زنده اجرا می‌کنند، و مردی جانانه می‌رقصد؛ آن جا دستگاه "بوکس" گذاشته‌اند و جوانان صف بسته‌اند تا نیروی ‏مشت خود را بیازمایند: پولی می‌دهند، مشتی بر گوی تمرین مشتزنی می‌کوبند، و اگر این گوی بیش از مدت ‏زمان معینی به سقف دستگاه بچسبد، جایزه‌ی کلانی خواهند برد، اما هیچ‌کس به حد نصاب لازم نمی‌رسد! آن‌جا ‏نزدیک به ده اسب چرخدار در اندازه‌های گوناگون چیده‌اند: کودکان می‌توانند پولی بدهند، روی آن‌ها بنشینند و با ‏بالا و پایین کشیدن خود، به تقلید سوارکاری، اسب‌ها را به حرکت در آورند. این‌جا را کودک ما خیلی دوست دارد و ‏آن را "پیتیکو پیتیکو" می‌نامد. آن‌جا مردی در لباس دلقکان مردم را سرگرم می‌کند، و دورتر چرخ و فلک و محوطه‌ی ‏کوچک بازی کودکان است. این‌جا هم کافه ریوی خودمان است که می‌توان رفت و در آرامش و نیمه‌تاریکی ‏ساحلش، در چند متری آب دریا، روی مبل‌های راحتی نشست، و آبجویی نوشید.‏

یکی از همسفرانمان در روز نخست ورود به ترکیه یک سیم کارد خریده تا به بهایی ارزانتر با جهان در ارتباط باشد، ‏اما از همان آغاز دچار مشکل شده‌است: نخست مردی خشمگین به او زنگ زده و پرسیده که او به چه حقی از ‏شماره‌ی او استفاده می‌کند؟! پرس‌وجو از این‌جا و آن‌جا نشان می‌دهد که اگر شماره‌ای شش ماه فعال نباشد، ‏شرکت مربوطه آن را به کس دیگری می‌فروشد. به همسفرمان توصیه می‌کنند که به فریادهای آن مرد اعتنایی ‏نکند. اما اکنون دوستمان اس‌ام‌اسی دریافت می‌کند که می‌گوید: «گوشی شما از انواع مدرنی‌ست که هنوز در ‏ترکیه به‌ثبت نرسیده و نمی‌توانید آن را با سیم کاردهای شرکت‌های تلفنی ترکیه به‌کار برید. 24 ساعت بعد تلفن ‏شما قطع خواهد شد!» این به گمان من چیزی نیست جز کنترل گوشی‌های تلفن همراه در ترکیه. گوشی من نیز ‏از نوع "پیشرفته" است که در سوئد خریداری شده، اما سیم کارد آن نیز سوئدی‌ست و این‌جا من با "رومینگ" ‏Roaming‏ ارتباط برقرار می‌کنم، و بنابراین دولت ترکیه نمی‌تواند اعمال نظری در این گوشی بکند. اما اگر من نیز ‏سیم کارد یک شرکت از ترکیه را خریده‌بودم، شاید من نیز چنین پیامی دریافت می‌کردم. دوستمان چاره‌ای ندارد ‏جز آن‌که یک گوشی دست چندم از دستفروشان همین راسته‌ی ساحلی کرایه کند، یا گوشی یکی از همراهان را ‏به‌کار برد.‏

یکی از خانم‌ها می‌خواهد توی ابروانش را خالکوبی کند. آرایشگر که خانم بسیار زیبایی‌ست، می‌گوید که در ‏آقچای هیچ آرایشگاهی این کار را بلد نیست و برای آن بایست به ادرمیت رفت. بر پایه‌ی آن‌چه از رواج این کار در ‏ایران می‌بینم و می‌شنوم، به گمانم امروزه در شهرستان‌های چهل‌هزار نفری که هیچ، حتی در ده‌کوره‌های ایران ‏هم آرایشگران خالکوبی توی ابرو و تمام ابرو را بلد‌اند!‏

راسته‌ی ساحلی آقچای تا نزدیکی‌های سحری زنده و فعال است، اما ما نیمه‌شب به خانه بر می‌گردیم. فردا قرار ‏است به شهر آیوالیق ‏Ayvalık‏ برویم.‏ (ادامه دارد)

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

تورکوها - 3

ترویا

شهر ترویا ‏Troya‏ یا ترووا ‏Truva‏ در صد کیلومتری شمال آقچای و نزدیک شهر چاناق‌قلعه قرار دارد. برای رسیدن به ‏آن باید در همان مسیری که ما را به بهرام‌قلعه برد برانیم، از تقاطع بهرام‌قلعه بگذریم و راهمان را ادامه دهیم، و ‏سپس به‌سوی توفیقیه ‏Tevfikiye‏ بپیچیم.‏شهرک کوچوک‌قویو از جاده‌ی ‏E87‎

آفتاب پیش از ظهر داغ و سوزان است. اگر این ماشین تهویه‌ی مطبوع نداشت، از گرما خفه می‌شدیم. ساعتی ‏مانده به ظهر به ترویا می‌رسیم. شهر ساکنانی ندارد و منطقه‌ی کاوش‌های باستانی‌ست. بر گرد آن توری سیمی ‏کشیده‌اند و برای ورود به آن بلیت می‌فروشند: هر نفر پانزده لیره (شصت کرون). شلوغ نیست: تنها یک اتوبوس ‏گردشگران، و ده پانزده ماشین شخصی در سایه‌ی درختان پارک شده‌اند. پارک کردن در سایه مهم است، وگرنه ‏ساعتی بعد ماشین به یک حمام سونا تبدیل می‌شود که نمی‌توان روی صندلی داغش نشست یا به فرمانش ‏دست زد.‏

خانم بلیت‌فروش پیشنهاد می‌کند که کارت یک‌ساله‌ی بازدید از آثار تاریخی ترکیه را بخریم، اما ما مسافران ‏یک‌هفته‌ای ترکیه بلیت عادی می‌خریم و وارد می‌شویم. پیش از هر چیز، و حتی از همان بیرون، اسب چوبی ‏معروف داستان باستانی شهر ترویا نگاه را به‌سوی خود می‌کشد.‏

این اسب را و جزئیات داستانش را شاعر رومی ویرژیل Virgil در منظومه‌ی آنه‌ئید وصف کرده‌است و در اودیسه‌ی هومر Homer نیز ‏اشاره‌هایی به آن وجود دارد. داستان مربوط است به "جنگ ترویا" نزدیک به 1200 سال پیش از میلاد مسیح، که ‏مهمترین جنگ تاریخ یونان باستان شمرده می‌شود. البته تا حوالی سال 1870 میلادی تاریخ‌نویسان اروپا وقوع این ‏جنگ را و وجود شهر ترویا را افسانه می‌شمردند، اما با یافته‌های باستان‌شناسی در همین جا، از آن هنگام به ‏بعد وقوع تاریخی جنگ ترویا بیشتر و بیشتر به رسمیت شناخته شده‌است.‏

سپاه یونان نزدیک به ده سال شهر و قلعه‌ی ترویا را در حلقه‌ی محاصره گرفته‌بود و با وجود جنگاورانی چون آشیل و ‏آژاکس نتوانسته‌بود در شهر رخنه کند. اینان هر دو در کشمکش‌های حاشیه‌ی این جنگ کشته شدند. از جمله ‏آشیل به روایتی با نشستن نیزه‌ای در پاشنه‌اش، یعنی تنها نقطه از پیکرش که روئین نبود، جان داد. سرانجام ‏اودیسه تدبیری اندیشید: اسبی عظیم و چوبین بسازید، گروهی از سربازان را در آن جا دهید، اسب را همین‌جا ‏رها کنید و به‌ظاهر عقب‌نشینی کنید! اودیسه خود نیز به فرماندهی گروه در شکم اسب جا گرفت.‏

شاه ترویا گول خورد. گمان کرد که یونانیان اسب را به هدیه برای او گذاشته‌اند و به راه خود رفته‌اند، و فرمان داد ‏که آن را به درون باروهای شهر بیاورند – و باقی داستان روشن است.‏

امروزه اصطلاح "اسب ترویا" بیشتر در زمینه‌ی نرم‌افزار کامپیوتر به‌کار می‌رود و منظور از آن نوعی نرم‌افزار مخرب یا ‏‏"کرم" است که با گول زدن کاربران به درون کامپیوترشان فرستاده می‌شود تا در فرصتی مناسب اطلاعات مهمی را ‏بدزدد یا خرابکاری کند. منتها نام این نوع بدافزار با تلفظ انگلیسی آن، یعنی تروجَن ‏Trojan‏ رواج یافته و بسیاری ‏ربط آن به داستان شهر و اسب ترویا را نمی‌دانند.‏

اسب چوبینی که اکنون در بازمانده‌های شهر ترویا ایستاده، صد البته همان اسب سه هزار و دویست سال پیش ‏نیست. آن اسب به احتمال زیاد همچون تمامی شهر به آتش کشیده‌شد و سوخت. این اسب را هنرمند ترک عزت ‏صنم‌اوغلو ‏İzzet Senemoğlu‏ در سال 1975 ساخته‌است. بلندی آن ده متر است، پلکانی چوبی زیر شکم آن نصب ‏شده که به دو اتاق در دو طبقه در شکم اسب، هر یک با پنجره‌های خود، ختم می‌شود. و این البته برای ایجاد ‏جاذبه و یک اسباب‌بازی برای گردشگران است، وگرنه اهالی 3200 سال پیش ترویا هم، و حتی شاه ساده‌نگرشان ‏نیز اگر پلکان و پنجره‌ای در اسب چوبین می‌دیدند، بدگمان می‌شدند و فکر می‌کردند که زیر کاسه نیم‌کاسه‌ای باید ‏باشد.‏مرد و زنی جوان لباس‌های ترویاییان باستان را پوشیده‌اند و خود را به هیئت هکتور و هلن در آورده‌اند. گردشگران، ‏هم از خود ترکان و هم گروهی ژاپنی که آن‌جا هستند، پولی می‌دهند و با آنان عکس می‌گیرند، یا لباسی به وام ‏بر کودکشان می‌پوشانند و در حال زدوخورد با هکتور عکسشان را می‌گیرند. این شغل تازه به ظن قوی از پی فیلم ‏کم‌ارزش "ترویا" با بازیگری برد پیت Brad Pitt در نقش آشیل پدید آمده‌است. صحنه‌های آن فیلم را در مکزیک فیلم‌برداری ‏کردند، اما اسب چوبین فیلم را به ترکیه هدیه کردند، که اکنون در شهر چاناق‌قلعه نصب شده‌است.‏گشتی بر گرد اسب می‌زنیم، از پله‌ها به اتاق‌های درون شکم آن می‌رویم، و عکس‌هایی از درون و بیرون آن ‏می‌گیریم. اکنون نوبت دیدن خرابه‌های شهر زیر آفتاب سوزان است. برای چنین آفتابی می‌بایست کلاهی ‏می‌داشتم تا مغزم نجوشد، اما هیچ فکرش را نکرده‌ام، و اکنون باید تحمل کنم.‏

شهر از آغاز روی یک بلندی در میانه‌ی دشت و نزدیک ساحل دریا بود، اما رسوبات رود افسانه‌ای اسکاماندر ‏Scamander‏ یا همان کارامندرس ‏Karamenderes‏ کنونی ساحل را اکنون تا 5 کیلومتر دورتر برده، و بلندی شهر در ‏طول تاریخ نزدیک به پنج هزار ساله‌اش، پیش و پس از جنگ ترویا، بیشتر و بیشتر شده: حفاری‌های ‏باستان‌شناسی که هنوز ادامه دارد، نشان می‌دهد که شهر دست کم ده بار از ویرانه‌های خود برخاسته‌است.‏

سر راهمان، بالای یک تپه‌ی کوچک، کنار یک نیمکت که برای استراحت گذاشته‌اند، دوستان یک درخت گلابی ‏وحشی کشف می‌کنند. به‌گمانم این یک تقسیم کار از هنگام پیدایش انسان است که در ژن‌های ما ریشه دوانده ‏و هنوز باقیست: مردان به شکار و جنگ با طبیعت و حیوانات و جنگ با دیگر مردان می‌رفتند و زنان بودند که از ‏هنگام غارنشینی دانه و میوه جمع می‌کردند و هنوز زنان‌اند که چشمشان به‌دنبال میوه‌های روی درختان است ‏‏(آیا همین خصلت نبود که دست حوا را به‌سوی آن سیب دراز کرد؟! یا شاید هم به‌عکس: از آن روز به بعد این کار ‏بر گردن زن نهاده‌شد؟!). دیدن گلابی‌های روی درخت هیچ معنایی برای من ندارد، اما خانم‌ها با دیدن آن روی ‏درخت و چند گلابی گاززده روی زمین، چند تا می‌چینند و به من هم تعارف می‌کنند. من تجربه‌ی خوبی از ‏گلابی‌های وحشی و ریز ندارم و دستشان را رد می‌کنم. گاز می‌زنند و می‌خورند و به‌به‌شان به هوا می‌رود که ‏چه آبدار و خوشمزه است. اما دقایقی بعد گلویشان شروع به خارش و سوزش می‌کند و نوشیدن آب هم سودی ‏ندارد. به‌گمانم نفرین ترویایی‌های باستان است که دامنشان را می‌گیرد!‏

بقایای کوچه‌های شهر، "معبد آب" شهر، چاه آب، شاه‌نشین، و آمفی‌تئاتر را، که جزء جدایی‌ناپذیر شهرهای ‏یونانی‌ست، می‌بینیم و به موزه‌ی کوچک شهر هم سر می‌زنیم. این‌جا از جمله ماکتی از شهر هست. سگی ‏ولگرد له‌له زنان خود را از آفتاب سوزان به سایه‌ی درون سالن کوچک موزه می‌رساند، شکمش را به کف سنگی ‏سالن می‌چسباند، سرش را می‌گذارد و در جا به خواب می‌رود. یادمان می‌آید که ما هم باید خسته و تشنه و ‏گرسنه و آفتاب‌زده باشیم. می‌رویم و از فروشگاه ترویا آب و بستنی می‌خریم، در سایه‌ی درختی می‌نشینیم و ‏می‌خوریم. می‌چسبد! چند یادگاری کوچک از فروشگاه موزه می‌خریم و راه بازگشت در پیش می‌گیریم.‏

سفر اودیسه

جاده‌ی اصلی آقچای تا این‌جا، جز گردنه‌ی بالای کوچوک‌قویو ‏Küçükkuyu‏ و باغ‌های زیتون، چندان چیز دیدنی ‏نداشت. روی نقشه دیده‌ام که جاده‌ی فرعی خوبی هست که از تاش‌تپه ‏Taştepe‏ به‌سوی ساحل و سپس ‏به‌سوی بهرام‌قلعه می‌رود و سپس از کوچوک‌قویو سر در می‌آورد. چندین آبادی در این مسیر هست و من دلم ‏می‌خواهد که این جاده و این آبادی‌ها را هم ببینم. موافقت همراهان را جلب می‌کنم، و آن جاده را در پیش ‏می‌گیرم.‏

اودیسه و همراهانش در راه بازگشت از ترویا دچار خشم خدایان شدند، زیرا آنان به خشونتی بیش از حد دست ‏زده‌بودند، سراسر شهر را به آتش کشیده‌بودند، به معبد شهر بی‌احترامی کرده‌بودند، و بسیاری از فرزندان خدایان ‏را کشته‌بودند. اودیسه در هر گام از راه بازگشت با دشواری‌ها و مصیبت‌های بی‌شماری رو به رو شد، دوازده ‏کشتی خود و سرنشینانشان را از دست داد، و سرانجام تنها کسی در میان یارانش بود که پس از ده سال ‏جنگیدن در محاصره‌ی ترویا و ده سال دیگر سرگردانی در راه، به سرزمینش، جزیره‌ی یونانی ایتاکا ‏Ithaka‏ رسید.‏

ما در ترویا دست به کشتار و بیرحمی نزدیم و به معبد بی‌احترامی نکردیم، یا شاید کردیم و خودمان نفهمیدیم، یا ‏شاید همان خوردن گلابی‌های وحشی ترویا خشم خدایان را برانگیخت! هر چه بود، این جاده‌ای که در پیش ‏می‌گیرم بسیار طولانی‌تر از آن‌چه فکر می‌کردم، پر پیچ و خم، پر پستی و بلندی، و در جاهایی خاکی و ناهموار از ‏آب در می‌آید. دستگاه جی‌پی‌اس من نیز این جاده‌ها را بلد نیست و باید به کمک نقشه برانم. با این حال هیچ ‏مشکلی ندارم و لذت می‌برم از این ماجراجویی و از مناظر زیبای جاده و آبادی‌ها، و جمله‌های ناظم حکمت از رمان ‏‏"برادر، زندگی زیباست" به یادم می‌آید:‏
‏

«طی این مسافرت مهارت دهاتی‌ها را در وصله‌زدن کشف کردم. وصله روی وصله. پارچه‌های کرباس، هر کدام به ‏رنگی، چنان به هم پینه زده شده‌بود که به نظر غیر ممکن می‌آمد [...] و در مسیر جاده‌ها کشف کردم که یک گاو ‏و خر تا چه حدی می‌تواند لاغر و مردنی و ضعیف باشد. در سراسر این جاده بچه‌ای ندیدم که شکمش ورم ‏نداشته‌باشد و به زنی بر نخوردم که پابرهنه نباشد.» [ترجمه ایرج نوبخت، نشر یاشار، تهران 1359]‏

اما در طول این جاده هیچ روستایی ژنده‌پوش یا گاو و خر مردنی یا کودکی با شکم برآماسیده و زنی با پای برهنه ‏نمی‌بینم. البته رمان ناظم حکمت که چهار سال پس از مرگش در سال 1967 منتشر شد، در توصیف دهه‌های ‏نخستین سده‌ی 1900 نوشته شده‌است. از آن هنگام همه‌ی جهان، و البته ترکیه نیز دگرگون شده‌است. این‌جا ‏اکنون کران تا کران کشتزارهای سرسبز و پر برکت گسترده شده‌است: گوجه فرنگی، ذرت، حبوبات، و... روستاها ‏زیر آفتاب داغ بعد از ظهر گویی به خواب رفته‌اند، اما روستائیان در کشتزارها، در کنار تراکتورها و وانت‌ها، در تلاش ‏و کوشش‌اند. خسته نباشند و کارشان پر برکت باد!‏

سرسبزی این خاک از رسوبات حاصل‌خیز رود کارامندرس است. آیا در مناطق کوهستانی و خشک و بی‌آب شرق ‏ترکیه نیز روستائیان رفاه نسبی دارند؟ آیا در آن جاها نیز کسی ژنده‌پوش یا با شکم برآماسیده نیست؟ نمی‌دانم. ‏ای‌کاش نباشد.‏

همچنان که می‌رانم، همراهان قدری می‌خوابند. و بیدار که می‌شوند، همه گرسنه‌ایم. اما در این روستاهای ‏کوچک جای مناسبی برای غذا خوردن پیدا نمی‌کنیم. همه‌جا در درون و بیرون قهوه‌خانه‌ها مردان روستایی ‏نشسته‌اند، چای می‌نوشند و قلیان می‌کشند. از تظاهر به روزه‌داری خبری نیست. اما خانم‌های همراه این‌جاها ‏را نمی‌پسندند. به امید روستای بعدی و بعدی می‌رویم و می‌رویم. یکی از همراهان در اثر پیچ و تاب‌ها و پستی و ‏بلندی‌های جاده حال خوشی ندارد، اما چاره‌ای نیست جز آن که این سفر اودیسه لذت‌بخش برای من و رنجبار ‏برای این دوست را به پایان برسانیم.‏

سرانجام به بهرام‌قلعه می‌رسیم، و من که از رو نرفته‌ام، جاده‌ی ساحلی ناشناس بهرام‌قلعه به کوچوک‌قویو را در ‏پیش می‌گیرم که مطابق نقشه بسیار نزدیک‌تر از راه اصلی‌ست. این بخش از راهمان را همه می‌پسندند و هیچ ‏اعتراضی ندارند (چاره‌ای هم ندارند!)، زیرا جاده چشم‌انداز زیبایی از بلندی بر فراز دریای نیلگون دارد، و این‌جا و ‏آن‌جا ویلاها و هتل‌ها و استراحتگاه‌های شیک و لوکس در دو سوی جاده ساخته‌اند. از کوچوک‌قویو تا آقچای نیز ‏جاده‌ی اصلی از ساحل و شهرک آلتین‌اولوق ‏Altınoluk‏ [جویبار زرین] می‌گذرد و این‌جا منطقه‌ی ویلاهای ‏اعیان‌نشین خلیج ادرمیت است.‏

ساعت از شش بعد از ظهر هم گذشته که تشنه و گرسنه و ناهار نخورده، از سفر اودیسه به خانه می‌رسیم. ‏ (ادامه دارد)

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...