یک شهر منجم

سال‌ها پیش در جایی گفتم یا نوشتم که از جمله قهرمانان واقعی جامعه‌ی ما آموزگاران زحمت‌کشی هستند که از شهرهای بزرگ تا دورافتاده‌ترین روستاها گاه با دستان خالی و کم‌ترین امکانات، با تحمل انواع محرومیت‌ها، با عشق و علاقه و ابتکار، دیدگان کودکان جامعه را به سواد و به شگفتی‌های جهان می‌گشایند. اکنون این‌جا می‌توان درباره‌ی یکی از این قهرمانان خواند که چگونه نگاه اهالی "سعادت‌شهر" در نزدیکی تخت‌جمشید را، از کودکان دبستانی تا امام‌جمعه‌، به اعماق آسمان‌ها و کهکشان‌ها گردانده‌است. درود بر آقای اصغر کبیری!

آسمان پرستاره‌ی کویر

سالمندترین و جوان‌ترین اعضای انجمن نجوم سعادت‌شهر

(عکس‌ها را از سایت فارسی بی‌بی‌سی قرض گرفتم، برای کسانی که به آن دسترسی ندارند!)

و این هم نقشه‌ی آن‌لاین تهران.

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Djävla löss!

Jag hade bokat träff med Monica Bellucci i kväll men TV6 valde att visa en fånig D-film i stället för ”Tears of The Sun", pga. fotboll på TV3! Därmed får jag sitta och blogga i stället!

Det var en kylig lördagsmorgon hösten 1990. Hade läst någonstans någon vecka innan att Huddinge kommuns huvudbibliotek skulle sälja hela sitt bestånd av LP-skivor för 10:-/st! Det var ju ett gyllene tillfälle för den fattiga mig. Tog den första bästa bussen på morgonen, och sen pendeltåget till biblioteket, och det tog tid att få veta att man skulle gå runt byggnaden och komma in i en källarlokal.

När jag kom in i lokalen fanns det bara små mängder av LP-skivor kvar utspridda i några lådor märkta med olika typer av musik. I lådan för klassisk musik fanns bara nära 200 st. repiga skivor kvar med trasiga fodral, eller av sådana tonsättare som ingen ville lyssna till. Det märktes att det hade varit kö, slagsmål, och plundring ända fram till några minuter före min ankomst. Flera personer satt här och var med stora mängder skivor i famnen och höll på att byta med varandra.

Inte en enda Sjostakovitj kvar! Men jag lyckades ändå att hitta 10-tal skivor av sådana kompositörer som jag gärna lyssnar till: Janacek, Martinu, Bach, och se där: 2 exemplar av en av mina favoritskivor – DECCA nr. SXL 6206, Tjajkovskijs Hamlet och Romeo & Julia med Wiens Filharmoniorkester under ledning av Lorin Maazel,



med en bild på fodralet från min favoritfilm Hamlet av ryska regissören Grigori Kozintsev, Innokenty Smoktunovsky som Hamlet och Anastasia Vertinskaya som Ophelia, i en mycket dramatisk och skakande scen: Teatergruppen håller på att föreställa hur Hamlets far dödades. Jag älskar denna film, har sett den minst 5 gånger och är beredd att se den 5 gånger till! (Måste hitta och skaffa DVD:n, fast den måste ses på bio). Och jag älskar Tjajkovskijs Hamlet. Jag hade just denna LP i Iran.

Tog bägge exemplaren och gick fram till en man som hade fler skivor än alla andra och hade en varm bytesverksamhet runt omkring sig. Jag ville våga mig i en seriös förhandling för andra gången i mitt liv! Första gången var det i Baku när jag ville sälja en guld halsbandskedja för att behövde pengar för att kunna komma ut ur Sovjet! Nu ville jag byta några av mina skivor mot hans skivor av Sjostakovitj. Han bläddrade och tittade på mina skivor, tog en av dessa Hamlet-skivor, och erbjöd mig inte Sjostakovitj, utan Allan Petterssons symfoni nr 7!

Jag funderade en kort stund: Jag kände ju väl Sibelius från Finland, Grieg från Norge, och lite Carl Nielsen från Danmark, men ingen svensk tonsättare. Nu bodde jag ju i Sverige och borde samla lite kunskap om svenska tonsättare också, väl? Tänkt och gjort! Slog till och bytta min dubblett mot Allan Petterssons Symfoni nr 7.

Men alla dessa skivor utom just Tjajkovskijs Hamlet glömdes bort i min skivhylla och det var först efter knappt 10 år som jag tog och lyssnade på Allan Petterssons symfoni för första gången, och vilken upptäckt! Jag satt obekvämt på soffkanten med hörlurar och kunde inte röra mig ur fläcken! Vilken musik! Vilken symfoni! Vilken skrik! Vilken upplevelse!

Några år därefter skrev jag om denna symfoni för några bekanta och däribland citerade jag ur texten på omslaget. Texten är av Göran Bergendal som är en av de största Pettersson-experter. En mycket vacker text. Några citat:

Pettersson var ”född 1911, uppväxt i slumkvarteret på Söder i Stockholm, tidigt intresserad av filosofi, religion och musik […]”. ”Han är ensam – utanför varje grupp, varje generation. Hans musik talar ett eget språk. Han jämförs ibland med Mahler och Alban Berg och det ogillar han, men de namnen kanske ändå säger något om hans musik, om den tekniska skickligheten, om logiken, om dess bekännelsenatur, om en del av dess medel”.

”Det är knappast musik Allan Pettersson skriver, han utför snarare en medlidandets handling. Han talar inte om huvudtema eller sidotema, han talar om de små människorna, de som aldrig märks, de utanförstående. Han är protestmusiker, nämligen, och vanmäktigare än de flesta. I ett brev skrev han att hans musik kanske är ”en protest mot predestinationen, grymheten mot männskan, männskan utan chans”. Det är således inte mycket hopp han ger oss. Han tänker mycket på vår tids människa, men vår tids människa för Allan Pettersson är ”mannen i Stockholms Stads sandlåda” som kliar sig där samvetet förmodas sitta och säger ”Djävla löss!” Har mannen i sandlådan ingen grammofon lär han aldrig få höra protesten.”

Tack Huddinge bibliotek som sålde skivan och tack mannen som gav den till mig!

Läs Allan Petterssons biografi här (eller på engelska) och lyssna till en bit av finalen (6 minuter av 47) ur hans symfoni nr 7.

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

از جهان خاکستری - 2

امروز، ظهر یکشنبه، بعد از خواندن همه‌ی روزنامه و بعد از درآمدن از گیجی بی‌خوابی دیشب و انجام بعضی کارهای خانه و سر زدن به ای‌میل‌ها، بقیه‌ی غذایی را که برای ناهار دیروز پخته بودم از یخچال در آوردم که گرم کنم: "ورقه" با برنج. "ورقه" یعنی بادمجان که حلقه‌حلقه می‌برید، سرخ می‌کنید و رویش تخم‌مرغ می‌شکنید، با قدری سیر و نمک و فلفل. غذا داشت توی میکرو گرم می‌شد که شعاری که نمی‌دانم این چند روزه از کجا توی سرم افتاده به‌یادم آمد: "تفریحِ ناکرده، تفریحی از دست‌رفته است!" نیمه‌شب گذشته باید دخترم را از فرودگاه به خانه می‌رساندم و تفریحی در کار نبود. پس چرا امروز ظهر "تفریح" نکنیم؟ تا شب خیلی راه است و فردا صبح می‌توانم سرحال و سر پا، سر کار باشم! پس یک بطر شراب سفید را که خیلی وقت بود توی یخچال داشتم در آوردم و باز کردم. بگذریم از این‌که گفته‌اند نوشیدن شراب با تخم مرغ جنایت است!

رادیو داشت موسیقی کلاسیک با ارگ پخش می‌کرد که خیلی دوست دارم، به‌شرطی که موسیقی کلیسائی نباشد. با شراب و غذا می‌چسبید. نمی‌دانم چطور شد که به یاد زادگاهم "نمین" افتادم. نمین... یکی از زیباترین واژه‌های فارسی که می‌شناسم. نمی‌دانم چرا زیاد به‌کارش نمی‌برند. نمین...، این صفت از کجا آمده؟ شاید از موقعیت جغرافیائی آن؟ از آن زیباترین آبشار ابری روی زمین - یا "ابرشار"اش باید نامید؟ غروب‌ها ابرهای خزری بالا می‌آیند، از بالای گردنه‌ی حیران سرریز می‌کنند، و می‌ریزند روی نمین، و نمین‌اش می‌کنند. و یکی از بزرگترین آرزوهای من آن است که روزی همه‌ی انسان‌هایی را که دوستشان دارم جمع‌شان کنم بالای گردنه‌ی حیران و "امپراتوری" خودم را نشانشان دهم: آن طرف، چند صد متر زیر پای ما دریای ابرهاست، سپید و بی‌کران، و این‌جا و آن‌جا جزیره‌هایی‌ست: قله‌های کوتاه و بلند و جنگل‌پوش رشته‌ی تالش که سر از ابرها بیرون آورده‌اند، همچون باروهایی تسخیرناپذیر،- و این طرف، آبشار ابر است که از گردنه فرو می‌ریزد روی نمین، و جاری می‌شود توی جلگه‌ی اردبیل...

نمین خاستگاه افراد سرشناسی بوده، و البته خاستگاه کسانی که نام آن را گلین کرده‌اند! نمی‌دانم چرا به‌یاد یکی از این "گلین‌کننده"ها افتادم: سلیمی نمین، و به‌یاد این که خیلی سال پیش عنوان درشتی زده‌بود توی "کیهان هوایی" و افتخار کرده‌بود به این که روژه گارودی هم مسلمان است! رفتم توی این فکر که چرا ما نباید افتخارات ناب خودمان را داشته‌باشیم و از دیگران قرض بگیریم؟

بعد از ناهار بخشی از "پیشتازان فضا" را که ضبط کرده‌بودم و نرسیده‌بودم ببینم، تماشا کردم. یکی از جالب‌ترین بخش‌های این سری بود با بازی بغرنجی با زمان و مکان؛ چیزی که شعور و سوادت را غلغلک می‌دهد و به حل معما می‌خواندت.

فیلم ناتمام ماند و گوینده قول داد که در پاییز یا زمستان آینده دنباله‌ی آن را نشان دهند! تشنه ماندم! نوار را عقب کشیدم و یادم آمد که برنامه‌ی دیگری را هم توی همان نوار ضبط کرده‌ام: فیلم مستندی بود درباره‌ی یک فیلمساز آماتور ایرانی به‌نام علی متینی که از تلویزیون سوئد پخش شد. علی متینی کارگر کوره‌پزخانه است که در اوقات فراغت اهالی ده "خسرو" در نزدیکی تهران را جمع می‌کند و فیلم‌های 8 میلی‌متری درباره‌ی زندگی آن‌ها می‌سازد. "تراولینگ"های او نشسته بر پشت الاغ فیلم‌برداری می‌شوند. فیلم‌هایش را توی سینما‌ها نشان نمی‌دهند: بازیگران و اهالی ده را جمع می‌کند و فیلم را روی دیوار خرابه‌ای توی ده برایشان نمایش می‌دهد. او رمان‌نویس هم هست. تا به‌حال بیش از 100 رمان نوشته که چاپ نشده‌اند: به‌شکل دست‌نویس توی ده دست‌به‌دست می‌گردند و خوانده می‌شوند!

و پاسخ همین است! سال‌ها پیش در مقاله‌ای نوشتم که هنر مردمی چیست و کجا باید جستش. چاره‌ی کار ما افتخار به روژه گارودی و تقلید از فلینی و مارکز و تولید آثار هنری با الگوبرداری از آن‌ها نیست – باید "متینی" خودمان را بزاییم و بپرورانیم، که از تراولینگ بر پشت الاغ تا تصویرسازی دیجیتال اسپیلبرگ رشد کند، بیاموزد، تجربه بیاندوزد، و سبک "متینی" را بیافریند.

26 مرداد 1383 (15 اوت 2004)

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

کی وقتشو داره؟

این‌جا خواندم که جایزه‌ی نوبل ادبیات از سال گذشته در چند گامی ادبیات فارسی بوده‌است. این را شاید بتوان محتاطانه‌ترین پیشباز از ارتباط اورهان پاموک و دوریس لسینگ با ادبیات فارسی به‌حساب آورد. وگرنه به‌قول رادیو فردا بعضی از رسانه‌های فارسی تا آن‌جا پیش رفتند که از "ایرانی‌تبار" بودن و "ایرانی‌الاصل" بودن برنده‌ی امسال سخن گفتند. دارم فکر می‌کنم که میان مردم میان‌مایه‌ی ایران و اهالی کرمانشاه درباره‌ی آباء و اجداد نویسنده‌ی بریتانیائی برنده‌ی امسال چه‌ها خواهند ساخت و گفت. دور نمی‌دانم فراموش شود که پدر او افسر بریتانیائی معلول جنگ جهانی اول و بانکدار مأمور خدمت در ایران، و مادر بریتانیائی‌اش پرستار (و از نظر دوریس شهید زندگی خانوادگی) بود، و چه افسانه‌ها که در باره‌ی اصل و نسب او بر زبان‌ها جاری نخواهد شد. امیدم این است که فراموش نکنیم فقط 6 سال نخست زندگی 88‌ساله‌ی این نویسنده در کرمانشاه سپری شد. درود بر هم‌میهنان کرمانشاهی‌!

اما بگذارید ترجمه‌ی آزاد تکه‌هایی از مشاهدات و گپ خودمانی "ینس لیتورین" فرستاده‌ی روزنامه‌ی "داگنز نی‌هتر"، بزرگترین روزنامه‌ی سوئد که دخترم جیران مشغول قلم‌زدن و کارآموزی در آن است، با دوریس لسینگ را این‌جا بیاورم:

ساعت نزدیک چهار بعد از ظهر است که برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در خانه را باز می‌کند و به باغچه‌ی کوچک بیرون خانه‌اش در حاشیه‌ی خیابان گام می‌گذارد. دوریس لسینگ دامن جین، بلوز مشکی، پیراهن چارخانه و جلیقه‌ی پنبه‌دوزی به‌تن دارد. موهای سپید او مطابق معمول پشت سرش گره‌خورده‌اند. گیلاسی به‌دست دارد.

- همه می پرسن با شامپاین جشن می‌گیرم، یا نه. مگه من وقت داشتم که شامپاین بخرم؟ من اهل جین هستم! – و گیلاسش را دراز می‌کند که بو کنم. – بوی آب می‌دهد!

حضور ذهن و شوخ‌طبعی این زنی که ده روز بعد 88 سالش تمام می‌شود مو بر نمی‌دارد.

دوریس لسینگ می‌گوید که از شنیدن این خبر غافلگیر شده‌، اما تعجب نمی‌کند که سرانجام نوبت او رسیده، زیرا همواره صحبت او بوده‌است. می‌گوید:

- چهل ساله که حرفشو می‌زنن. پس دیگه نمی‌شه غافلگیر شد. می‌دونی، آدم که نمی‌تونه چهل سال همینطور هی بچرخه و هی غافلگیر بشه (از این‌که جایزه‌ رو بهش ندادن). بالاخره یه مرزی هست.
می‌پرسم به نظر او چرا فرهنگستان سوئد سرانجام او را برگزید، می‌گوید:

- لابد نشستن و فکر کردن که این زنه داره پیر می‌شه، بهتره جایزه رو بهش بدیم، وگرنه می‌افته و می‌میره. – و می‌زند زیر خنده.

او توضیح فرهنگستان سوئد برای دادن جایزه را هم نمی‌پسندد. می‌گوید:

- نمی‌فهمم منظورشون از "تجربه‌ی زنانه" چیه. چرا نمی‌گن "تجربه‌ی انسانی"، چرا فقط "تجربه‌ی زنانه"؟ من هرگز معتقد نبودم که زن‌ها و مردها رو باید به دو گروه تقسیم کرد. این‌جوری این‌ها به دو گروه دشمن همدیگه تقسیم می‌شن.

[...] تلفن یک‌بند زنگ می‌زند، اما دوریس لسینگ منتظر تلفن شخص معینی‌ست. شنیده که نویسنده‌ی دیگری که او هم جایگاه بلندی پیش فرهنگستان سوئد دارد می‌خواهد به او تبریک بگوید، و او کسی نیست جز گابریل گارسیا مارکز. می‌گوید:

- قراره همین الآن زنگ بزنه که بهم تبریک بگه. هیچ چیز نمی‌تونست بیشتر از این من رو توی دنیا خوشحال کنه. به این مرد احترام می‌ذارم. نویسنده‌ی بزرگیه.

می‌پرسم: می‌آیید استکهلم که جایزه‌تون رو بگیرید؟ می‌گوید:
- هنوز اصلاً وقت نکرده‌ام که فکرشو بکنم.

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Deep Listening

1- Ett presentförslag för någon som tycker om att meditera med musik: Köp CD:n ”Deep Listening” av Pauline Olivero. På Amazons hemsida går det att både beställa den och även lyssna på korta bitar ur CD:n. Hela CD:n spelades på P2:s ”Kalejdoskop” tisdagen den 9 oktober och finns att lyssna här hur många gånger man vill, fast bara till den 8 november.

2- Nobelpriset i litteratur gick ju till den persienfödda brittiska författaren Doris Lessing i år. Hon förtjänar det, tycker jag. ;-) Men här finns en lista över alla pristagarna i Nobelpriset i litteratur år för år.

3- Och läs här om Thomas Larsson, SKF:s VD i Teheran, som har bott där sedan 7 år tillbaka, som trivs där och tycker att det skulle kännas tråkigt om han med familjen skulle flytta till ett mer västerländskt land!

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Seni seviorum

Vet ni vad rubriken betyder? Jag föreslår att ni i vilket fall som helst klickar här och lyssnar på vad det kan betyda. Han vid blockflöjten, Ömer Faruk Tekbilek, är skaparen av denna saga. Men jag rekommenderar snarare att ni skaffar CD:n för att där hörs mer detaljerat och bättre balanserat ljud. Den finns bl.a. i Buddha Bar:s album nr II.

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Höjden av rättvisa

Bravo Hanne Kjöller! Jag kan inte lägga något mer ord trots att jag har varit och bott i ”systemet” ett tag. Suveränt! Synd att jag inte hittar texten att länka till och måste knappa själv från dagens DN, sid 2, under en bild på Nordkoreas ledare vid ett fint dukat matbord:

”Socialism inget för schimpanser. Så lyder rubriken på ett telegram från TT om hur schimpanserna saknar medfödd känsla för rättvisa. Intressant tolkning av begreppet rättvisa och socialism.

Det passar ju precis på Nordkoreas Kim Jong Il. Eller på Rumäniens socialistiska ledare Nicolae Ceausescu. Eller på någon av de många andra socialistledarna som byggt palats åt sig själva och mumsar ryskt kaviar samtidigt som folket svälter.”

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Hur dog Rumis dotter

Någon har helt nyligen skrivit en anonym kommentar till mitt gamla inlägg med rubriken ”Moulana Rumi, 800”. Han eller hon skriver: ”Shams dödade inte Kimiya utan isolerade henne socialt. Detta ledde till att hon insjuknade och dog.”

Tack för kommentaren. Jag borde ha länkat till mina källor redan då när jag skrev inlägget. Uppgifterna kommer från Abdulhussein Zarrinkoub:s bok ”Pelle-pelle ta målaghate khåda” och Rumis biografi av Forouzanfar. Av en sammanslagning av dessa två får man ut att Shams led av stor svartsjuka gentemot sin fru Kimia Khatun (Rumis stuvdotter) och hade förbjudit henne att gå ut. En gång när Shams fick veta att Kimia har varit ute och roat sig med några kvinnliga grannar, blev han ”så pass rasande att Kimia blev svårt sjuk(!)” (med stora smärtor i nacken!) ”och dog efter 3 dagar”!!

Dessa två skribenter har i sin tur citerat mycket äldre källor. Jag har tyvärr inte tillgång till någotdera och hittade bara citeringar från de 2 förstnämnda i många webbplatser och bloggar, bl.a. här, här, här, och här. Den första boken finns att låna på Internationella Biblioteket på Odengatan och även på Rinkeby Bibliotek. Sök "Zarrinkub" här.

Men jag har 2 frågor:

1- Är det inte "att döda" om man isolerar någon socialt så att hon insjuknar och dör?

2- Hur kan det gå till att en kvinna blir så svårt sjuk att hon dör inom 3 dagar bara av makens ”rena raseri”, utan att ha blivit misshandlat?

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

Symapti med munkar?

Hörde att ett SMS har gått runt som föreslog att man skulle klä sig i röd i dag för att visa sympati med demokratirörelsen i Burma. Jag vet inte ens om jag har någonting i röd för att ta på mig men jag skulle inte göra det ändå, trots min djupa sympati med DEMOKRATIrörelsen i Burma. Röd är ju munkarnas färg och om jag klär mig i röd, visar jag ju sympati med munkarna snarare än med själva demokratirörelsen. Är demokratirörelsen i Burma samma som munkarnas rörelse?

Jag, som en ormbiten person som blir skrämd av alla slags rep, blir skrämd av alla slags religiösa rörelser och massdemonstrationer, och även av dumma människor som kastar sig på knä framför andra människor och kysser deras fötter. Med mina bristfälliga kunskaper vet jag inte om burmesiska munkar är bättre än iranska präster (mullorna) eller bättre än afghanska Talibaner (som betyder just ”munkar” för den delen, med extra pluralis: Taleb=munk, Taleban=munkar, Talibaner="munkar" i pluralis igen!).

Demokratirörelse i all ära men sympati med munkar? Jag vet inte.

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...

سیبلیوس و کارآگاه جانی دالر

تا پانزده- شانزده‌سالگی من که هنوز تلویزیون به شهر ما نیامده‌بود، سرگرمی شب‌های ما گوش دادن به برنامه‌ها و نمایشنامه‌های رادیوئی بود. یکی از این‌ها نمایشنامه‌ای بود به نام "جانی دالر" در باره‌ی نبرد یک کارآگاه پلیس به همین نام با تبه‌کاران، که هر هفته پخش می‌شد. شنوندگان باید حدس می‌زدند "جانی دالر" از کجا فهمید که قاتل یا دزد کیست و چگونه مچ او را گرفت. نقش کارآگاه "جانی دالر" را حیدر صارمی بازی می‌کرد، داستان همواره در نیویورک رخ می‌داد و بارها نام پل بروکلین در آن به‌گوش می‌رسید!

آن هنگام سن من قد نمی‌داد که از این داستان پلیسی چیز زیادی دستگیرم شود، یا سرسری می‌گرفتم و توجه نمی‌کردم. آن‌چه در طول این برنامه مرا پای رادیو میخکوب می‌کرد، موسیقی آغاز برنامه و موسیقی متن آن بود. هنگام آغاز برنامه ابتدا صدای دویدن کسی روی آسفالت به‌گوش می‌رسید، سپس چند تیر پیاپی شلیک می‌شد، و بعد صدای "آهو...، آه..." مردی می‌آمد که یعنی او تیر خورده‌است، و سرانجام موسیقی بسیار هیجان‌انگیزی پخش می‌شد که همه‌ی ذرات وجود مرا به ارتعاش در می‌آورد. آنگاه داستان آغاز می‌شد و در طول نیم‌ساعت بعدی تکه‌هایی از همان موسیقی نمایشنامه را همراهی می‌کرد.

پهنه‌ی رؤیاهای ما در آن هنگام چندان گسترده نبود. حتی در خیال هم نمی‌دیدم و نمی‌دانستم که چندی بعد دستگاهی به‌نام ضبط صوت در خانه‌ها پیدا خواهد شد، که شاید بتوان موسیقی دلخواه را بار دیگر و بار دیگر و در زمان و مکان دلخواه گوش داد، که شاید بتوان جست و یافت که این یا آن موسیقی ساخته‌ی کیست، که شاید بتوان صفحه‌ی گراموفون آن را خرید، که اصلاً هر آهنگی سراینده‌ای دارد و آن سراینده نامی! می‌شنیدم و می‌خواندم که بتهوون (بیتهوفن) نامی بوده‌است که آثاری ساخته است، اما این‌ها همه چیزهایی در آسمان‌ها بود و حتی دامنه‌ی رؤیاهایم به آن‌ها نمی‌رسید. می‌ماند نشستن در انتظار روز موعود برای شنیدن "جانی دالر"، یا این یا آن برنامه‌ی رادیوئی.

چند سال پس از آن، در سال آخر دبیرستان، سپس با ورود به دانشگاه و در "اتاق موسیقی" (که داستان آن را در هوم‌پیجم نوشته‌ام) دروازه‌های جهان شگفت موسیقی کلاسیک به رویم گشوده شد.

یکی از صفحه‌هایی که در "اتاق موسیقی" یافتم، اثری بود به‌نام "فینلاندیا" از یک آهنگساز فنلاندی به‌نام ژان سیبلیوس، و وقتی که سوزن گراموفون را روی آن گذاشتم و نخستین نواهای آن را شنیدم، همچون برق‌گرفته‌ها در جا خشکم زد و تا پایان اثر نمی‌توانستم تکان بخورم. همان بود! خودش بود! موسیقی متن و آغاز "جانی دالر" بود!

امروز درست 50 سال از مرگ ژان سیبلیوس می‌گذرد. بعدها خواندم که "فینلاندیا" به اندازه‌ی هزاران برگ اعلامیه‌ی سیاسی در تاریخ فنلاند تأثیر نهاده‌است. به‌هنگام نخستین اجرای آن در سال 1900، فنلاند پس از 800 سال سلطه‌ی سوئدی‌ها، اکنون سال‌ها بود که زیر یوغ روسیه‌ی تزاری به‌سر می‌برد، و تازه نهال ملی‌گرائی و استقلال‌طلبی در میان مردم آن جوانه می‌زد. و "فینلاندیا" به عنوان اثری ملی آنچنان شنوندگان را به هیجان می‌آورد که بارها اختیار از کف داده و سر به شورش برداشته بودند، به نگهبانان روس سالن کنسرت حمله کرده‌بودند و خساراتی به سالن واردکرده‌بودند! از همین رو اجرای آن مدتی ممنوع اعلام شده‌بود.

سیبلیوس آثار زیبای بسیاری دارد. کنسرتوی او برای ویولون و ارکستر یکی از زیباترین آثار جهان موسیقی در نوع خود است. به چشم خود کسانی را دیده‌ام که بی داشتن کمترین سابقه‌ی گوش دادن به موسیقی کلاسیک، با شنیدن نواهایی از آن همچون خوابزده‌ها اسیر جادوی موسیقی به سوی منبع صدا کشیده شده‌اند و پس از آن هرگز از بند این جادو رهایی نیافته‌اند.

اجراهای گوناگونی از "فینلاندیا" در "یوتیوب" هست. این فیلم تاریخچه‌ی اثر را هم به شکل نوشته نشان می‌دهد، و در این فیلم ارکستر را هم می‌بینید. سه دقیقه‌ای باید گوش بدهید تا به جای هیجان‌انگیز آن برسید!

کنسرتو ویولون سیبلیوس را من با اجرای ویولونیست بزرگ روس داوید اویستراخ ترجیح می‌دهم، اما فیلمی که از اویستراخ در "یوتیوب" هست ایراد دارد. اجرای قدیمی کریستیان فراس هم زیباست، هرچند که به‌پای اویستراخ نمی‌رسد (بخش 1، بخش 2، بخش 3). اگر اجرایی با رهبری داوید اویستراخ و ویولون پسرش ایگور یافتید، در جا بخریدش!

و اگر حوصله نکردید آثار بالا را گوش بدهید، این "والس غم‌انگیز" را نباید از دست بدهید! یادتان باشد که صدا را حسابی بلند کنید!

Read More...دنباله (کلیک کنید)‏

Summary only...