2
سرودهها و دستانهای قهرمانی
روایات منظوم در میان همهی قبیلههای ترک کوهها و استپهای آسیای میانه بسیار رایج و ریشهدار است، اما میزان رشد آن در همه جا هیچ یکسان نیست. تکاملیافتهترین شکل روایات منظوم قهرمانی در میان قیرغیزهای کوهستان تیانشان، و بهویژه در میان ساکنان پیرامون دریاچهی ایسسیککول یافت میشود. گفته میشود که منظومههای یاکوتی هم شکل پیشرفتهای دارند، اما من هیچ متنی از این منظومهها در دسترس نداشتهام. روایات منظوم غیر قهرمانی با شکلی کموبیش به همین اندازه پرداخته، در میان قبایل ساکن استپها و درههای شاخابههای علیای ینیسئی نیز به فراوانی ثبت شدهاست. این دو گونه از منظومهها با مرزهای خطکشی شدهای از هم جدا نمیشوند. وجه مشخص منظومههای قیرغیزی عبارت است از ارائهی سخاوتمندانهی مضمونهای گوناگونی که با زندگی معنوی مردم ارتباط دارند. حال آنکه شکل و شیوهی منظومههای قبیلههای همجوار ینیسئی یکراست از منظومههای قهرمانی مشتق شده، یا دستکم چناناند که ما عادت داریم آنها را مشتق از منظومههای قهرمانی بدانیم. در جاهای دیگری نیز شکل و مضمونهای قهرمانی و غیر قهرمانی در سرودههای واحدی در هم آمیختهاند. این آمیختگی وجه مشخصهی بهترین روایات منظوم ترکان کوهستان آلتای و سایان است، و حال آنکه همین آمیختگی بیشتر در دستانهای منثور قازاخها و تاتارهای اوب و ایرتیش بهچشم میخورد.
سرودهها و دستانهای قهرمانی
روایات منظوم در میان همهی قبیلههای ترک کوهها و استپهای آسیای میانه بسیار رایج و ریشهدار است، اما میزان رشد آن در همه جا هیچ یکسان نیست. تکاملیافتهترین شکل روایات منظوم قهرمانی در میان قیرغیزهای کوهستان تیانشان، و بهویژه در میان ساکنان پیرامون دریاچهی ایسسیککول یافت میشود. گفته میشود که منظومههای یاکوتی هم شکل پیشرفتهای دارند، اما من هیچ متنی از این منظومهها در دسترس نداشتهام. روایات منظوم غیر قهرمانی با شکلی کموبیش به همین اندازه پرداخته، در میان قبایل ساکن استپها و درههای شاخابههای علیای ینیسئی نیز به فراوانی ثبت شدهاست. این دو گونه از منظومهها با مرزهای خطکشی شدهای از هم جدا نمیشوند. وجه مشخص منظومههای قیرغیزی عبارت است از ارائهی سخاوتمندانهی مضمونهای گوناگونی که با زندگی معنوی مردم ارتباط دارند. حال آنکه شکل و شیوهی منظومههای قبیلههای همجوار ینیسئی یکراست از منظومههای قهرمانی مشتق شده، یا دستکم چناناند که ما عادت داریم آنها را مشتق از منظومههای قهرمانی بدانیم. در جاهای دیگری نیز شکل و مضمونهای قهرمانی و غیر قهرمانی در سرودههای واحدی در هم آمیختهاند. این آمیختگی وجه مشخصهی بهترین روایات منظوم ترکان کوهستان آلتای و سایان است، و حال آنکه همین آمیختگی بیشتر در دستانهای منثور قازاخها و تاتارهای اوب و ایرتیش بهچشم میخورد.