از جهان خاکستری - 48‏

بریده‌ای از نامه‌ی مادر به تاریخ 17 اردیبهشت 1366 (7 مه 1987):‏

‏«شیوا جان [...] چند روزی پس از عید مرد جوان و سیه‌چرده‌ای با موها و چشمان مشکی، سبیل کلفت و ریش ‏تراشیده به در خانه آمد و شما را می‌خواست. نشانی خانه را که به خط شما بود و خوب و تمیز هم نگهداری ‏کرده‌بود و با خودکار روی یک تکه کاغذ معمولی 5 در 12 سانتی‌متر نوشته شده‌بود، ارائه داد. ترکی را به لهجه‌ی ‏تبریزی حرف می‌زد و گفت که از روستاهای اطراف تبریز است و با شما سرباز بوده‌است. گفتیم که نیستید و ‏چند سال است که به خارج رفته‌اید. سخت تعجب کرد و باور نمی‌کرد. درست وقت ناهار بود و پدر تعارف کرد ‏و او را به خانه آورد. پس از ناهار و استراحت، خواست که به حمام برود. جنگ است و جیره‌بندی نفت، و آبگرمکن ‏ما همیشه روشن نیست. پدر او را به حمام عمومی برد و خود برگشت. او بعد از حمام به خانه آمد و مدعی ‏شد که 2800 تومان پولش را در حمام دزدیده‌اند. پدر به حمام رفت و داد و بی‌داد راه انداخت، که البته نتیجه‌ای ‏نداشت. گویا پول در جیب کتش بوده و کمد رختکن حمام را هم باز گذاشته بود (الله اعلم).

به‌هر حال دلمان سوخت، و شب هم او را نگه داشتیم، در حالی که تا صبح می‌ترسیدیم. این‌طور که دیرتر ‏دانستیم، او گویا پیش از زدن در ما از بچه‌های کوچه هم سراغ شما را گرفته‌بود و گفته بودند که این‌جا نیستید و ‏چند سال است که در خارج هستید، و او حرف آن‌ها را هم باور نکرده‌بود. می‌گفت زن و دختری به‌نام شهناز دارد، ‏پدرش حاجی مال‌دار است و گاو و گوسفند و گاومیش فراوان دارد و قول داد که دفعه‌ی بعد برایمان کره بیاورد. ‏گاه می‌گفت که پدرش برایش دکانی باز کرده، و گاه می‌گفت که دست‌فروش است. مرا مادر و ننه می‌نامید و ‏اصرار داشت که برود و با زن و بچه‌اش برگردد تا زن‌اش در خانه به "ننه" خدمت کند، و پدر بهانه می‌آورد که تا او ‏برگردد ما برای گردش به کنار دریا می‌رویم، و او را باز می‌داشت. می‌گفت که شما در سربازی به فرمان افسران ‏گردن نمی‌گذاشتید و زیاد بازداشت می‌شدید و او به ملاقات شما می‌آمد، و پیوسته تکرار می‌کرد که شما چنین ‏و چنان بودید و اگر این‌جا بودید، خیلی خوب می‌شد. هی می‌گفت "کاش آقا شیوا این‌جا بود" و می‌پرسید کی بر ‏می‌گردید. گفت: "هر وقت آقا شیوا آمد من باز هم می‌آیم" و من گفتم: "انشاءالله". می‌گفت که پس از پایان ‏سربازی، که نگفت پیش یا پس از انقلاب بوده، به سردشت رفته و با گروه کومله همکاری کرده، مدت دو سال در ‏آن‌جا بوده، سپس دستگیر شده و چهار سال در زندان تبریز بوده، و پس از رهایی از زندان نوشته‌ای به او داده‌اند ‏که هیچ‌کس و هیچ دایره‌ای کاری به او رجوع نکند.‏

از این که نشانی خانه‌ی اردبیل را به او داده‌بودید سر در نیاوردیم، زیرا شمایی که چندان تماسی با خانه ‏نداشتید و سالی ماهی به زور چند روزی به خانه می‌آمدید، دلیلی نداشت که نشانی این‌جا را به او بدهید. و تازه، هشت یا نه سال هم از سربازی شما گذشته بود. ‏نمی‌دانم آیا این‌قدر ساده و هالو بود، یا خود را به سادگی زده‌بود، زیرا از پدر پرسید که آیا برای شما نامه ‏می‌نویسیم و لابد پول زیادی برای ارسال نامه می‌پردازیم، و وقتی که جواب شنید که چندان پول زیادی لازم ‏نیست، سخت تعجب کرد و گفت که پس او هم باید بتواند برای شما نامه بنویسد، و نشانی‌تان را خواست، که ‏جواب شنید نشانی شما هنوز موقتی‌ست.‏

او موقع آمدن یک زنبیل پلاستیکی که یک بقچه تویش بود در دست داشت. به‌محض ورود آن را در ایوان گذاشت و ‏من که نمی‌دانستم چه چیز خطرناکی در آن هست یا نیست، و برای این که بعد ادعا نکند که چیزی از آن گم ‏شده، فوراً برش داشتم و در هال روبه‌روی خودش گذاشتم. عصر وقتی که به حمام می‌رفت بقچه را باز کرد، یک ‏حوله‌ی نیمدار و یک لیف با صابون و یک پیراهن و شورت تویش بود که برداشت و لای روزنامه پیچید و به حمام ‏رفت.‏

زیاد سیگار می‌کشید، به‌طوری‌که پس از رفتن او من چهار روز پنجره‌های اتاق را باز گذاشتم تا بوی سیگار بیرون ‏برود. او می‌گفت که شب گذشته از ده‌شان به تبریز رفته و شب را در هتل (!!) مانده و صبح راهی اردبیل شده و ‏موقع ظهر رسیده، و می‌گفت که فقط برای دیدن شما به اردبیل آمده، ولی ما فکر کردیم که شاید بی‌کار بوده و ‏آمده که کاری برایش پیدا کنید، ولی اصلاً نمی‌دانست که میزان سوادتان چه‌قدر است، و وقتی که پدر عکس ‏شما را که جایزه می‌گیرید به او نشان داد، تعجب کرده و گفته‌بود "پس دانشگاه هم رفته‌بود؟!" خلاصه همه‌ی ‏گفته‌هایش عجیب و غریب بود. گویا سواد درست و حسابی نداشت، و شاید اصلاً نداشت. شماره تلفن‌مان را ‏که می‌خواست، به پدر گفته‌بود: خودتان بنویسید. گاهی به نظر آدم هالویی می‌آمد، و گاهی هم نه. می‌گفت ‏که چندی پیش در تهران 4 هزار تومان از جیبش دزدیده‌اند و پدر گفت که او که یک ‌بار مزه‌ی دزد زدگی را چشیده، ‏چرا باز با خود پول به حمام برده و در کمدی با در باز رهایش کرده.‏

قدش از متوسط بلندتر بود و می‌شد بلندقد به حسابش آورد. لحن لاتی نداشت و نماز هم نمی‌خواند. به‌جای ‏همه چیز مرتب سیگار می‌کشید. صبح پدر او را به گاراژ مسافربری برد، برایش بلیت اتوبوس تبریز خرید و مقداری ‏هم پول به او داد و روانه‌اش کرد. او فوراً پیاده شد و با کمی از پولی که گرفته‌بود سیگار خرید. ادعا می‌کرد که در ‏خانه تلفن دارد و شماره‌ای هم داد، اما نتوانستیم آن شماره را بگیریم و از مخابرات که پرسیدیم، گفتند که ‏روستایی که او نام برد اصلاً تلفن ندارد. خلاصه از وقتی که رفته، مثل سنگی که به دریا انداخته‌شود، خبری از او ‏نداریم.»‏